Plan Gospodarki Odpadami - część II
Zatem tylko 6 sołectw spełnia warunki liczby ludności dla organizacji punktu selektywnej zbiórki odpadów. Proponuje się zatem aby selektywna zbiórka odpadów w odpowiednich punktach wyposażonych w pojemniki miała miejsce tylko w miejscowościach: Jasionóweczka, Jasionówka (2 punkty), Kalinówka Królewska, Kamionka, Milewskie i Słomianka. W pozostałych miejscowościach mieszkańcy powinni zostać zaopatrzeni w worki o różnych kolorach do zbierania odpadów różnego rodzaju odpadów. Worki te powinny być składowane w oznakowanym miejscu i stamtąd odbierane lub zbierane „wzdłuż krawężnika” (wybór w zależności od lokalnych warunków dojazdu samochodu odbierającego odpady).
Koszt organizacji punktu do selektywnej zbiórki odpadów wyposażonego w pojemniki (szkło, papier i tworzywa sztuczne, odpady mokre) wynosi około 1500-2000 zł (koszt jednego pojemnika waha się od 500-700 zł).
Odpady zgromadzone selektywnie powinny być tymczasowo gromadzone w gminnym punkcie zbiórki odpadów i przekazywane, sprzedawane przedsiębiorcom zajmującym się ich wykorzystywaniem.
Ponadto mieszkańcy powinni mieć możliwość transportu odpadów wyselekcjonowanych bezpośrednio do gminnego punktu zbiórki odpadów, bez konieczności ponoszenia opłat.
Osady ściekowe
Na terenie gminy Jasionówka wytwarzanych jest około 3 dam3 osadów ściekowych rocznie, które składowane są na wiejskim wysypisku.
W ciągu najbliższych lat na terenie gminy Jasionówka należy oczekiwać niewielkiego wzrostu ilości wytwarzanych osadów ściekowych w związku z planowaną na od 2005 roku rozbudową kanalizacji w Jasionówce oraz budową oczyszczalni Kamionka od 2006. Ze względu na charakter osadów oraz ich pochodzenie z obszaru czystego ekologicznie (małe prawdopodobieństwo zanieczyszczenia metalami ciężkimi - ocena wymaga jednak badań) można je zagospodarowywać jak odpady biodegradowalne (np. kompostowanie) lub wykorzystywać rolniczo.
Składowanie odpadów komunalnych
Odpady komunalne nie poddane procesom odzysku i innym sposobom unieszkodliwiania (np. procesom termicznym) są najczęściej unieszkodliwiane przez składowanie. Składowanie na terenie gminy Jasionówka jest w dalszym ciągu głównym sposobem unieszkodliwiania odpadów.
W zakresie składowania odpadów:
Docelowym rozwiązaniem będzie skupienie gospodarki odpadami na terenie gminy Jasionówka wokół (wybór wariantu uzależniony będzie od oceny kosztów oraz wyników porozumień międzygminnych i międzypowiatowych):
wariant I - Biebrzańskiego Systemu Gospodarki Odpadami zlokalizowanego w Mońkach (Zakład Fermentacji), Dolistowie (zakład segregacji) i Augustowie (kompostownia);
wariant II - ZZO Związku Gmin „Czyste Środowisko” - Wasilków;
wariant III - ZZO Sokółka.
Do chwili powstania ZZO i wyboru przynależności odpady z terenu gminy Jasionówka będą deponowane na lokalnym składowisku odpadów do czasu jego zamknięcia w 2009 roku.
Ze względu na odległości najbardziej prawdopodobne jest przystąpienie do Biebrzańskiego Systemu Gospodarki Odpadami. Oczywiście pociągnie to być może za sobą konieczność partycypowania w kosztach inwestycyjnych Systemu. Oszacować je można na podstawie liczby ludności (przyjęto dane dla 2003 r.), wskaźników generowania odpadów (także dla 2003 r.) odmiennych dla obszarów wiejskich i miejskich, przeiwdywanych kosztów inwestycyjnych Systemu oraz wkładu własnego członków Związku (przewidywany poziom - 5,2%). Szacunki wskazują na konieczność wydatkowania przez gminę Jasionówka ok. 56 tys. złotych na pokrycie udziału w kosztach inwestycyjnych za lata 2004-5 oraz 4,0 tys. za rok 2006.
Podstawowym celem wyznaczonym w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami dla województwa podlaskiego w zakresie ilości składowanych odpadów jest w perspektywie roku 2006 deponowanie na składowiskach nie więcej niż 76% wytworzonych odpadów komunalnych.
Natomiast w perspektywie roku 2014 deponowanie na składowiskach nie więcej
niż 51% wytworzonych odpadów komunalnych.
W tabeli 16 przedstawiono przewidywaną ilość odpadów przeznaczonych do składowania w latach 2004-2011 na terenie gminy Jasionówka. W tabeli wyliczono również wymaganą pojemność do składowania odpadów.
Tabela 16. Zakładana ilość odpadów przewidzianych do składowania na terenie gminy Jasionówka w latach 2004-2014 (Mg/rok)
* - do obliczeń przyjęto gęstość nasypową odpadów na poziomie 0,32 Mg/m3 oraz wykorzystanie pojemności składowiska na koniec roku 2003 w 70%.
Źródło: opracowanie własne
Z obliczeń wynika, że istniejące składowisko (o obecnej pojemności składowania 10 000 m3) zostanie zapełnione około 2007 roku. Zapewne ze względu na przeszacowanie strumieni odpadów prawdopodobne jest, że rzeczywisty moment zamknięcia składowiska zgodnie z ocena wynikającą z przeglądu to 2009 r.
Jednocześnie okazuje się, że zagospodarowanie odpadów biodegradowalnych, wielkogabarytowych, opakowaniowych, niebezpiecznych i budowlanych nie wystarcza do osiągnięcia dopuszczalnych limitów składowania. Chcąc osiągnąć długoterminowy cel gospodarki odpadami polegający na składowaniu w 2014 roku nie więcej niż 51% ogółu wytworzonych odpadów należy zintensyfikować działania polegające na wykorzystywaniu i odzyskiwaniu odpadów ze strumienia odpadów wytworzonych powyżej poziomów określonych prawnie. Wydaje się, że największe możliwości w tym zakresie wynikają z wzrostu zagospodarowania odpadów biodegradowalnych.
Działania w zakresie poprawy warunków składowania odpadów na terenie gminy Jasionówka powinny dotyczyć:
Modernizacji gminnego składowiska odpadów poprzez (są to prawdopodobne warunki pod jakimi Starosta Powiatu Monieckiego powinien wydać nową decyzję zatwierdzającą instrukcję eksploatacji składowiska):
modernizacja ogrodzenia składowiska,
wyposażenie składowiska odpadów w tablice informacyjną, sprzęt p.poz. oraz brodzik dezynfekcyjny dla wyjeżdżających samochodów,
wykonanie otworów obserwacyjnych piezometrów dla każdego z poziomów wodonośnych,
prowadzenie monitoringu składowiska odpadów,
prowadzenie ewidencji ilościowej i jakościowej odpadów przywożonych na składowisko,
Rekultywacji 3 wiejskich składowisk odpadów.
podmioty gospodarcze muszą posiadać wiedzę o możliwościach recyklingu wytwarzanych przez siebie odpadów.
podmioty muszą zrozumieć potrzebę segregacji odpadów „u źródła”,
należy stworzyć warunki do wykorzystania tych odpadów.
Zwiększenie stopnia wykorzystania odpadów.
Bezpieczne dla środowiska unieszkodliwianie odpadów.
Prowadzeniu działalności edukacyjno - informacyjnej.
Zorganizowaniu w razie potrzeby systemów zbiórki transformatorów i kondensatorów zawierających PCB.
Usprawnieniu sposobów zbiórki baterii i akumulatorów, szczególnie z rozproszonych miejsc ich powstawania.
Opracowywanie planów ochrony przed szkodliwością azbestu i programów usuwania wyrobów zawierających azbest na poziomie gminnym. Monitoring usuwania oraz prawidłowego postępowania z wyrobami zawierającymi azbest. Przyjmując równomierne usuwanie płyt azbestowo-cementowych w latach 2005-2032 (28 lat) ewentualne roczne wsparcie utylizacji azbestu ze strony gminy (koszt 1,5 zł za kg) gmina musiałaby wydatkować około 94000 zł. rocznie. Wydaje się więc słusznym odsunięcie procesu usuwania azbestu przy finansowym wsparciu gminy do czasu, aż na szczeblu centralnym zapadną decyzje dotyczące wsparcia utylizacji azbestu.
Rozwiązanie problemu zagospodarowania folii po sianokiszonkach.
Organizacja kampanii reklamowo-propagandowej w zakresie postępowania z odpadami zawierającymi azbest (zwiększenie świadomości zarówno pracowników administracji publicznej, jak i mieszkańców w zakresie oddziaływania azbestu na zdrowie ludzi oraz przepisów i procedur dotyczących azbestu).
Inwentaryzacja wszystkich źródeł powstawania odpadów niebezpiecznych na terenie gminy.
Doskonalenie organizacji ponadlokalnych i lokalnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi.
Rozwój selektywnej zbiórki odpadów.
Wdrażanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów.
Intensyfikację odzysku i unieszkodliwiania odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych, wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych.
Wdrażanie skutecznego systemu kontroli i nadzoru nad gospodarowaniem odpadami, w tym prowadzenie monotoringu.
Rozszerzanie zakresu prac badawczo-rozwojowych nad nowymi technologiami odzysku, technologiami małoodpadowymi.
W perspektywie roku 2010 deponowanie na składowiskach nie więcej niż 51% wytworzonych odpadów komunalnych.
Skierowanie w roku 2010 na składowiska nie więcej niż 75% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do roku 1995).
Osiągnięcie w roku 2020 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów:
opakowania z papieru i tektury 50%
opakowania ze szkła 45%
opakowania z tworzyw sztucznych 30%
opakowania metalowe 45%
opakowania wielomateriałowe 30%
opakowania wielkogabarytowe 50%
odpady budowlane 40%
odpady niebezpieczne 50%
Dwukrotne zwiększenie do roku 2014 udziału odzyskiwanych i ponownie stosowanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem 1990 roku.
Całkowite zniszczenie i wyeliminowanie PCB ze środowiska do roku 2010.
Zapewnienie bezpiecznego dla zdrowia ludzi usuwania wyrobów zawierających azbest poprzez deponowanie ich na składowiskach w sposób eliminujący ich negatywne oddziaływanie.
Zapewnienie wymaganych prawem poziomów odzysku i recyklingu olejów odpadowych, zużytych urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych zawierających CFC, HCFC.
Minimalizację ilości powstawania specyficznych odpadów medycznych wymagających szczególnych metod unieszkodliwiania na drodze termicznego przekształcania.
Całość wpływów z opłat za usuwanie drzew i krzewów.
50% wpływów z opłat za składowanie odpadów na terenie gminy.
10% wpływów z opłat i kar z terenu gminy za pozostałe rodzaje gospodarczego korzystania ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian oraz szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych.
Dotowanie i udzielanie kredytów na działania modernizacyjne i inwestycyjne służące ochronie środowiska.
Realizację przedsięwzięć związanych z gospodarczym wykorzystaniem odpadów.
Wspieranie działań zapobiegających powstawaniu odpadów.
pokrycie całości kosztów związanych z bieżącą, technologiczną i organizacyjną eksploatacją obiektów gospodarki odpadami,
pokrycie kosztów finansowych inwestycji jako zwrot zobowiązań zaciągniętych przy realizacji inwestycji (spłata odsetek, rat kapitałowych, wykup obligacji),
rozsądny zysk przedsiębiorstw realizujących usługi.
zgodność z polityką ekologiczną państwa,
efektywności ekologicznej,
efektywności ekonomicznej,
uwarunkowań technicznych i jakościowych,
zasięgu oddziaływania,
wymogów formalnych.
opłat za składowanie odpadów i kar związanych z niezgodnym z przepisami prawa ich składowaniem (28,8% tych wpływów),
opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian oraz za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych, a także z wpływów z kar za naruszanie warunków korzystania ze środowiska (50,4% tych wpływów).
posiadania udziałów w spółkach,
odsetek od udzielanych pożyczek,
emisji obligacji,
zysków ze sprzedaży i posiadania papierów wartościowych,
zaciągania kredytów,
oprocentowania rachunków bankowych i lokat,
wpłat z innych funduszy,
wpływów z przedsięwzięć organizowanych na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej,
dobrowolnych wpłat, zapisów i darowizn osób fizycznych i prawnych,
świadczeń rzeczowych i środków pochodzących z fundacji,
innych dochodów określonych przez Radę Ministrów.
opłat za składowanie i magazynowanie odpadów i kar związanych z niezgodnym z przepisami prawa ich składowaniem lub magazynowaniem (10% tych wpływów),
opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska a także z wpływów z administracyjnych kar pieniężnych (także 10% tych wpływów poza opłatami i karami za usuwanie drzew i krzewów, które w całości stanowią przychód gminnego funduszu).
modernizację istniejących wysypisk komunalnych,
budowę zakładów unieszkodliwiania odpadów (kompostownie, spalarnie),
wprowadzenie na szeroką skalę systemu powtórnego zagospodarowania odpadów,
regionalne programy likwidacji niebezpiecznych i dzikich składowisk.
Ustawowo określonego zakresu zadań poszczególnych szczebli administracji samorządowej.
Zadań określonych w WPGO, przyjętych przez Zarząd Województwa.
Zadań określonych w planie gospodarki odpadami dla powiatu monieckiego.
Zadań określonych w planie gospodarki odpadami dla gminy Jasionówka.
Tworzenie warunków do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na swoim terenie lub zapewnienie wykonania tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych.
Zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji, własnych lub z innymi gminami:
instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych,
stacji zlewnych,
instalacji i urządzeń do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych lub ich części.
Zapobieganie zanieczyszczeniu ulic, placów i terenów otwartych, w szczególności przez: zbieranie i pozbywanie się błota, śniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości oraz odpadów zgromadzonych w przeznaczonych do tego celu urządzeniach ustawionych na chodniku.
Organizowanie selektywnej zbiórki, segregację oraz magazynowanie odpadów komunalnych, w tym odpadów niebezpiecznych, przydatnych do odzysku oraz współdziałają z przedsiębiorcami podejmującymi działalność w zakresie gospodarowania tego rodzaju odpadami.
Zapewnienie zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierząt lub ich części oraz współdziałanie z przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność w tym zakresie.
Prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych w celu kontroli częstotliwości ich opróżniania.
Prowadzenie ewidencji przydomowych oczyszczalni ścieków w celu kontrolowania częstości i sposobów usuwania komunalnych osadów ściekowych.
Prowadzenia we wskazanym zakresie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych.
Rodzaju urządzeń przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości oraz na drogach publicznych, a także wymagań dotyczących ich rozmieszczenia oraz utrzymywania w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym.
Częstotliwości i sposobu pozbywania się odpadów komunalnych lub nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości oraz z terenów przeznaczonych do użytku publicznego.
wyposażenia nieruchomości w pojemniki, kontenery lub inne urządzenia służące do gromadzenia odpadów komunalnych w postaci stałej i płynnej i utrzymanie tych urządzeń w odpowiednim stanie technicznym oraz sanitarnym;
korzystanie z usług usuwania odpadów komunalnych wyłącznie wykonywanych przez podmioty gospodarcze posiadające zezwolenia na świadczenie usług w zakresie usuwania, wykorzystania i unieszkodliwiania tych odpadów na terenie gminy Jasionówka. Dopuszcza się wywóz odpadów stałych z nieruchomości przez jej właściciela własnymi środkami po uprzednim zgłoszeniu w Urzędzie Gminy, używanych do tego celu środków transportu i terminu wywozu oraz uiszczenia opłaty za przyjęcie odpadów na składowisko;
obowiązkowe posiadanie dokumentów za usuwanie odpadów komunalnych w postaci rachunków, faktur lub dowodów wpłaty i okazywanie ich na żądanie jednostkom kontrolującym.
Sprawozdanie z wykonanych zadań organizacyjnych i techniczno - technologicznych.
Zgodność wykonanych zadań z harmonogramem prac.
Sprawozdanie z realizacji harmonogramu finansowania założonych przedsięwzięć.
II Polityka Ekologiczna Państwa;
Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010;
Program wykonawczy do II polityki ekologicznej państwa na lata 2002-2010;
Strategia rozwoju województwa podlaskiego do roku 2010.
Aktualny stan gospodarki odpadami, w tym:
rodzaj, ilość i źródła powstawania wszystkich odpadów, w szczególności odpadów komunalnych,
rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom odzysku,
rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom unieszkodliwiania,
istniejące systemy zbierania wszystkich odpadów, w szczególności odpadów komunalnych,
rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobową instalacji do odzysku i unieszkodliwiania wszystkich odpadów, w szczególności odpadów komunalnych,
wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów komunalnych, uwzględniające podstawowe informacje charakteryzujące z punktu widzenia gospodarki odpadami obszar, dla którego jest sporządzany plan gospodarki odpadami, a w szczególności położenie geograficzne, sytuację demograficzną, sytuację gospodarczą oraz warunki glebowe, hydrogeologiczne i hydrologiczne, mogące mieć wpływ na lokalizację instalacji gospodarki odpadami;
Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym również wynikające ze zmian demograficznych i gospodarczych;
Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami, w tym:
działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów,
działania zmierzające do ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko,
działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w szczególności odpadów komunalnych,
działania zmierzające do redukcji ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, kierowanych na składowiska odpadów,
Projektowany system gospodarki odpadami, w szczególności gospodarki odpadami komunalnymi i opakowaniowymi, uwzględniający ich zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie, ze wskazaniem miejsca unieszkodliwiania odpadów;
Rodzaj i harmonogram realizacji przedsięwzięć oraz instytucje odpowiedzialne za ich realizację;
Sposób finansowania, w tym instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów, z uwzględnieniem harmonogramu uruchomienia środków finansowych i ich źródeł;
System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów pozwalający na określenie sposobu oraz stopnia realizacji celów i zadań zdefiniowanych w planie gospodarki odpadami, z uwzględnieniem ich jakości i ilości.
Na terenie gminy Jasionówka wytwarzanych jest 1,1 tys. Mg odpadów komunalnych rocznie.
Całkowita ilość zgromadzonych na terenie gminy Jasionówka odpadów komunalnych wyniosła w 2003 roku około 340 Mg, co stanowiło zaledwie 31% ogółu wytworzonych odpadów, wyliczonych na podstawie wskaźników nagromadzenia.
Na terenie gminy Jasionówka nie były prowadzone badania dotyczące składu morfologicznego odpadów oraz badania właściwości odpadów komunalnych.
Na terenie gminy zaledwie 10% mieszkańców objętych jest zorganizowaną zbiórka odpadów, pozostali mieszkańcy zagospodarowywują odpady we własnym zakresie.
Na terenie gminy Jasionówka brak jest selektywnej zbiórki odpadów. Nie występują punkty selektywnej zbiórki odpadów.
Na terenie gminy Jasionówka nie funkcjonuje zorganizowany system zbiórki odpadów wielkogabarytowych, budowlanych oraz odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych.
Odpady z terenu gminy Jasionówka są wywożone na gminne składowisko odpadów w m. Cimanie. Składowisko przeznaczone jest do modernizacji. Przewidywany termin zamknięcia składowiska określono na rok 2009. Składowisko nie spełnia wszystkich wymogów ochrony środowiska dla składowisk odpadów. Instrukcja eksploatacji składowiska odpadów została zatwierdzona na następujących warunkach:
Prowadzenie ewidencji ilościowej i jakościowej odpadów.
Przeprowadzania badań w zakresie stopnia wykorzystania pojemności składowiska i sposobu unieszkodliwiania odpadów pod kątem oddziaływania na środowisko.
Wprowadzenie dozoru w godzinach pracy składowiska.
Oznakowania tablicami informacyjnymi składowiska.
Wyposażenie składowiska w spychacz 100 TM i ciągnik Ursus C-369.
Uzyskanie do dnia 30 czerwca 2004 przez kierownika składowiska świadectwa stwierdzającego kwalifikacji.
Wyposażeniu składowiska w wagę samochodową.
Selektywnym składowaniu odpadów.
Prowadzeniu dokumentacji eksploatacji składowiska.
Na terenie gminy Jasionówka występuje 3 dzikich składowisk odpadów w okolicach miejscowości: Jasionówka, Saczkowce i Nowodziel
Na terenie gminy wytwarzane komunalne osady ściekowe w ilości średnio 9,0 Mg rocznie są unieszkodliwiane poprzez składowanie na gminnym składowisku odpadów. Tego typu odpady nie zostały uwzględnione w sprawozdaniu ZGKiM składanego do Urzędu Marszałkowskiego.
Źródłem informacji o odpadach wytwarzanych przez sektor gospodarczy były:
Dane zawarte w Roczniku Statystycznym Województwa Podlaskiego, Urząd Statystyczny w Białymstoku,
Baza Danych Podlaskiego Urzędu Marszałkowskiego w Białymstoku, na podstawie rocznych informacji o odpadach,
Informacje uzyskane droga ankietową od podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na terenie gminy.
Przedsiębiorstwa funkcjonujące na terenie gminy Jasionówka nie wytwarzają typowych odpadów przemysłowych, związanych z procesami produkcyjnymi. Brak jest również przemysłowych odpadów niebezpiecznych.
Na terenie gminy Jasionówka brak jest składnicy złomu.
Na terenie gminy Jasionówka nie funkcjonuje system zbierania zużytych opon samochodowych.
Na terenie gminy Jasionówka brak jest instalacje do zagospodarowywania odpadów poza składowaniem.
Według informacji uzyskanych na podstawie inwentaryzacji azbestu na terenie gminy Jasionówka wynika, że płyty cementowo-azbestowe znajdują się na 205 zabudowaniach. Szacunkowa ilość odpadów azbestowych wynosi 64419,3 m3, co stanowi około 4,5 Mg odpadów.
Na terenie gminy Jasionówka, na terenie gminnego składowiska odpadów znajdują się 3 puste mogilniki przeznaczone na opakowania po środkach ochrony roślin.
Brak jest punktów skupu padłych zwierząt.
Najbardziej prawdopodobnym docelowym rozwiązaniem wejście gminy Jasionówka do Biebrzańskiego Systemu Gospodarki Odpadami (BSGO), którego podstawowe elementy zlokalizowane są w Mońkach, Dolistowie i Augustowie. Zgodnie z wytycznymi WPGO dla Zakład Zagospodarowania Odpadów istniejący BSGO wyposażony będzie w linie do segregacji odpadów lub tylko w urządzenia do doczyszczania surowców wtórnych ze zbiórki selektywnej, urządzenia do konfekcjonowania surowców, instalację do zagospodarowania/unieszkodliwienia odpadów organicznych (w tym przypadku zakład fermentacji), tymczasowe pomieszczenia do magazynowania odpadów niebezpiecznych, składowisko odpadów. Szacunkowy koszt udziału w kosztach inwestycji BSGO będzie wynosił (dzięki planowanemu dofinansowaniu głównie z Funduszu Spójności) około 60000 zł. Inwestycje realizowana będą w latach 2004-2006. jednakże udział w BSGO zależy od wyników negocjacji władz gminu ze Związkiem Komunalnym Biebrza. Alternatywne rozwiązania obejmują przystąpienie gminy do powiatowego ZZO w Sokółce lub ZZO Związku Gmin „Czyste Środowisko” w Wasilkowie.
Do chwili powstania ZZO odpady z terenu gminy Jasionówka będą deponowane na lokalnym składowisku odpadów do czasu jego zamknięcia w 2009 roku.
Zakup pojemników i worków do segregacji odpadów
Opróżnianie pojemników do selektywnej zbiórki
Edukacja ekologiczna
Sukcesywna likwidacja składowiska odpadów
Rozwój systemu selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych
Sukcesywna eliminacja z terenów nieruchomości wyrobów z azbestu i zawierających azbest
Modernizacja składowiska odpadów
Wyposażeniu składowiska w wagę samochodową.
Prowadzeniu dokumentacji eksploatacji składowiska.
Organizacja gminnego punktu zbiórki odpadów w miejscowości Kamionka
Wydzielenie miejsca do gromadzenia odpadów wielkogabarytowych i budowlanych
Zakup pojemników do gromadzenia odpadów niebezpiecznych
Prowadzenie monitoringu składowiska odpadów.
utylizacją azbestu
zagospodarowaniem folii po sianokiszonkach.
Bank Danych Regionalnych (www.stat.gov.pl.)
Baza Danych Podlaskiego Urzędu Marszałkowskie o odpadach.
II Polityka Ekologiczna Państwa, Warszawa, 2001.
Ochrona środowiska i leśnictwo w województwie podlaskim w 2001 r. Informacje i opracowania statystyczne, Urząd Statystyczny w Białymstoku, Białystok 2002.
Kistowski M., Staszek W.: Poradnik do opracowania gminnego i powiatowego programu zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska, Pomorski Urząd Wojewódzki Wydział Ochrony Środowiska, Gdańsk 1999, załącznik 2 s.2 (zmienione)
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, MP nr 11, poz. 382.
Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Monieckiego, Mońki 2003.
Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010, Warszawa 2002.
Prognoza demograficzna ludności. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2003 (www.stat.gov.pl).
Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski; Rada Ministrów 2002.
Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002 -2010.
Rocznik statystyczny województwa Podlaskiego, Urząd Statystyczny w Białymstoku, Białystok 2003.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620)
Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami, Białystok 2003.
Wytyczne dla Planów Gospodarki Odpadami na szczeblu Gmin/Powiatów - opracowane przez Ministerstwo Środowiska.
Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym - opracowane przez Ministerstwo Środowiska.
4.3. Krótkoterminowy plan działań w zakresie gospodarki odpadami sektora gospodarczego
Dokument Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010 w odniesieniu do odpadów komunalnych zakłada, że stworzone zostaną podstawy do nowoczesnego gospodarowania odpadami oraz zapewniony zostanie wzrost odzysku, a tym samym zmniejszenie ilości składowanych odpadów. W sektorze gospodarczym podstawową zasadą gospodarki odpadami będzie w dalszym ciągu zapobieganie ich powstawaniu, dążenie do niskoodpadowych technologii produkcji, czystszych technologii zapewniających produkcyjne wykorzystanie wszystkich składników procesów produkcyjnych.
Proponowane cele w dziedzinie gospodarowania odpadami przemysłowymi dotyczą przede wszystkim wdrażania nowych rozwiązań organizacyjnych zapewniających właściwe bieżące zarządzanie strumieniami odpadów, a także intensyfikacji prac badawczo-rozwojowych poszukujących rozwiązań minimalizujących powstawanie odpadów, zwiększanie stopnia ich wykorzystania i skuteczną kontrolę wpływu na środowisko.
Zgodnie z zapisami polityki ekologicznej państwa, udział odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów z sektora gospodarczego w 2010 roku powinien wzrosnąć dwukrotnie w odniesieniu do roku 1990. Niezbędna zatem jest intensyfikacja działań podmiotów gospodarczych wytwarzających odpady, zmierzających do maksymalizacji gospodarczego wykorzystania tych odpadów. Polityka państwa w zakresie ochrony środowiska szczególny nacisk kładzie na promocję technologii „mało odpadowych” i „bezodpadowych”, metod czystszej produkcji oraz budowę własnych instalacji służących odzyskowi i unieszkodliwianiu odpadów przez ich wytwórcę.
System recyklingu odpadów sektora gospodarczego jest uwarunkowany następującymi czynnikami:
Zgodnie z WPGO w dziedzinie gospodarki odpadami z sektora gospodarczego przewiduje się osiągnięcie w latach 2003-2014 następujących celów:
Działania w obszarze poprawy systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi powinny koncentrować się na:
W razie potrzeby akumulatory i baterie powinny być przyjmowane z przedsiębiorstw (odpłatnie) w Gminnych Punktach Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych, a następnie transportowane do Zakładów Zagospodarowania Odpadów lub bezpośrednio do odbiorców.
Proponuje się, aby zbierane baterie deponować na składowiskach odpadów niebezpiecznych lub wydzielonych kwaterach przy ZZO do czasu uruchomienia technologii ich przerobu zlokalizowanych w województwie.
5. ZADANIA STRATEGICZNE DO ROKU 2011
Dokument Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010 w odniesieniu do odpadów komunalnych zakłada, że stworzone zostaną podstawy do nowoczesnego gospodarowania odpadami komunalnymi oraz zapewniony zostanie wzrost odzysku, a tym samym zmniejszenie ilości składowanych odpadów. W sektorze gospodarczym podstawową zasadą gospodarki odpadami będzie w dalszym ciągu zapobieganie ich powstawaniu, dążenie do niskoodpadowych technologii produkcji, czystszych technologii zapewniających produkcyjne wykorzystanie wszystkich składników procesów produkcyjnych.
Cele długookresowe systemu gospodarki odpadami komunalnymi na lata 2007-2011 obejmują:
W gospodarce odpadami przemysłowymi w grupie celów do roku 2011 przewiduje się między innymi:
Realizacja powyższych długoterminowych celów strategicznych powinna zapewnić w dłuższej perspektywie czasowej osiągnięcie następujących wymiernych efektów w zakresie gospodarowania odpadami:
Wyżej wymienione cele długoterminowego programu strategicznego będą możliwe do osiągnięcia poprzez sukcesywne opracowywanie i realizowanie krótkoterminowych planów działań obejmujących zgodnie z wytycznymi rozporządzenia Ministrów Środowiska w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami okres 4 letni. Poniżej przedstawiono założenia krótkoterminowego planu działań w gospodarce odpadami dla gminy Jasionówka obejmującego okres najbliższych 4 lat (2004-2007).
6. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ DO ROKU 2007
6.1. Harmonogram realizacji przedsięwzięć w sektorze komunalnym
W tabeli 21 przedstawiono zadania z zakresu gospodarki odpadami wraz z harmonogramem realizacji zadań, szacunkowymi kosztami związanymi z realizacją zadań własnych gminy oraz wskazaniem potencjalnych źródeł finansowania.
Zadania zostały podzielone na dwie kategorie:
W - zadania własne gminy - przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji gminy;
K - zadania koordynowane - pozostałe kategorie zadań, finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego.
Tabela 17. Harmonogram działań w sektorze komunalnym
Opis przedsięwzięcia |
Rodzaj zadania
W / K |
Jednostka odpowiedzialna za realizację zadania |
Szacunkowe koszty realizacji w latach [tys. PLN] Ceny stałe z 2003 roku |
Działania |
Potencjalne źródła finansowania |
||||||||||
|
|
|
2004 |
2005 |
2006 |
2007 |
2008-2011 |
|
|||||||
Opracowanie gminnego planu gospodarki odpadami |
W |
Gmina Jasionówka |
3 |
|
|
|
|
Budżet gminy |
|||||||
Aktualizacja gminnego planu gospodarki odpadami |
W |
Gmina Jasionówka |
|
|
|
2 |
|
|
|||||||
Zakup pojemników do segregacji odpadów |
W |
Gmina Jasionówka |
|
7 |
5 |
|
|
|
|||||||
Zakup worków do segregacji odpadów |
|
|
|
3 |
|
3 |
|
|
|||||||
Opróżnianie pojemników do selektywnej zbiórki i odbiór worków |
W |
Gmina Jasionówka |
|
1 |
1 |
1 |
|
|
|||||||
Edukacja ekologiczna |
W |
Gmina Jasionówka |
|
2 |
2 |
2 |
|
|
|||||||
Inwentaryzacja i sukcesywna likwidacja dzikich składowisk odpadów |
W |
Gmina Jasionówka |
|
5 |
5 |
5 |
|
|
|||||||
Rekultywacja nieczynnych wiejskich składowisk odpadów |
|
|
|
|
b.d. |
b.d. |
|
|
|||||||
Rozwój systemu selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych |
W |
Gmina Jasionówka |
|
|
2 |
2 |
|
Budżet gminy |
|||||||
Wsparcie sukcesywnej eliminacji z terenów nieruchomości wyrobów z azbestu i zawierających azbest |
K |
Właściciele nieruchomości |
|
|
|
|
|
Fundusze ochrony środowiska, środki UE, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego |
|||||||
Modernizacja gminnego składowiska odpadów |
|||||||||||||||
Modernizacja ogrodzenia składowiska |
W |
Gmina Jasionówka |
|
20 |
|
|
|
Budżet gminy, fundusze ekologiczne |
|||||||
Wyposażenie składowiska odpadów w tablice informacyjną, sprzęt p.poz. oraz brodzik dezynfekcyjny dla wyjeżdżających samochodów. |
W |
Gmina Jasionówka |
|
5 |
|
|
|
|
|||||||
Wykonanie otworów obserwacyjnych piezometrów dla każdego z poziomów wodonośnych. |
W |
Gmina Jasionówka |
|
7 |
|
|
|
|
|||||||
Organizacja gminnego punktu zbiórki odpadów w m. Kamionka |
|
||||||||||||||
Wydzielenie miejsca do gromadzenia odpadów wielkogabarytowych, budowlanych |
W |
Gmina Jasionówka |
|
4 |
|
|
|
|
|||||||
Zakup pojemników do gromadzenia odpadów niebezpiecznych |
W |
Gmina Jasionówka |
|
4 |
|
|
|
|
|||||||
Prowadzenie monitoringu składowiska odpadów. |
W |
Gmina Jasionówka |
|
4 |
4 |
4 |
|
|
|||||||
Prowadzenia ewidencji ilościowej i jakościowej odpadów przywożonych na składowisko przez zatrudnionego Kierownika składowiska |
W |
Gmina Jasionówka |
|
5 |
5 |
5 |
|
|
|||||||
Podpisanie porozumienia międzygminnego związanego z ZZO (BSGO) i pokrycie części kosztów inwestycyjnych* |
W |
Gmina Jasionówka |
|
56 |
4 |
|
|
|
|||||||
Razem zadania własne gminy Jasionówka w latach 2004-2007 [tys. zł] |
3 |
113 |
28 |
24 |
|
|
|||||||||
|
168 |
|
|
||||||||||||
* - oszacowano udział własny gminy, a nie całkowite koszty inwestycyjne rozliczone wg ilości mieszkańców i odpadów
Źródło: opracowanie własne.
6.2. Harmonogram realizacji przedsięwzięć w obszarze gospodarki odpadami z sektora gospodarczego
Tabela 18. Harmonogram działań w obszarze gospodarki odpadami z sektora gospodarczego
Opis przedsięwzięcia |
Rodzaj zadania W/K |
Jednostka odpowiedzialna za realizację zadania |
Szacunkowe koszty realizacji w latach [tys. PLN] |
Działania |
Potencjalne źródła finansowania |
||||||
|
|
|
2004 |
2005 |
2006 |
2007 |
2008-2011 |
|
|||
Przedkładania wojewodzie informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska: PCB oraz azbestu do 31 marca każdego roku za rok poprzedni |
W |
Gmina Jasionówka |
W ramach działań statutowych |
|
|||||||
Opracowanie planów unieszkodliwiania i dekontaminacji zarejestrowanych urządzeń oraz projektów gromadzenia i unieszkodliwiania urządzeń zawierających PCB |
W |
Gmina Jasionówka |
|
3 |
|
|
|
Budżet gminy |
|||
Opracowanie gminnego planu ochrony przed szkodliwością azbestu i programu usuwania wyrobów zwierających azbest |
W |
Gmina Jasionówka |
|
3 |
|
|
|
Budżet gminy |
|||
Sukcesywna eliminacja z terenów nieruchomości wyrobów z azbestu i zawierających azbest |
K |
Właściciele nieruchomości |
|
|
|
|
|
środki własne właścicieli nieruchomości, Fundusze ochrony środowiska, środki UE, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, budżet gminy |
|||
Utylizacja folii po sianokiszonkach |
K |
Rolnicy |
|
b.d. |
b.d. |
b.d. |
|
budżet gminy, środki własne rolników |
|||
Przygotowywanie rocznych spraw z realizacji zadań Gminnego planu ochrony przed szkodliwością azbestu i programu usuwania wyrobów zwierających azbest |
W |
Gmina Jasionówka |
|
|
|
W ramach działań statutowych |
|
||||
Przyjmowanie rocznych sprawozdań finansowych wójta z realizacji zadań Programu |
W |
Gmina Jasionówka |
W ramach działań statutowych |
|
|||||||
Informacja w mediach nt. szkodliwości azbestu, postępowania z materiałami zawierającymi azbest oraz sposobu ich usuwania (opracowanie materiałów informacyjnych w formie ulotek) |
W |
Gmina Jasionówka |
|
|
1 |
1 |
|
Budżet gminy |
|||
Razem zadania własne gminy Jasionówka Razem w latach 2004-2007 |
8 |
|
|
||||||||
|
|
|
|
||||||||
Źródło: opracowanie własne.
7. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA GMINNEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI
Podstawowym instrumentem ekonomicznych wykorzystywanym do finansowania działań określonych w gminnym planie gospodarki odpadami jest gminny fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej, zaś art. 16 uoo stanowi, że fundusze mogą być wykorzystywane jedynie do finansowania tych działań dotyczących unieszkodliwiania odpadów, które zostały ujęte w planie gospodarki odpadami. Na dochód GFOŚiGW składa się:
Dochody te mogą być wykorzystane na m.in.:
Wójt burmistrz lub prezydent miasta zobowiązany jest do corocznego przedstawiania radzie gminy zestawienia przychodów i wydatków tego funduszu.
Podstawowym źródłem przychodów są opłaty za wywóz odpadów i opłaty za ich przyjęcie do składowania bądź unieszkodliwienia. Uzupełniającymi źródłami przychodów mogą być wpływy z tytułu sprzedaży surowców wtórnych.
Prawidłowo przyjęta i stosowana cena usuwania i składowania odpadów powinna uwzględniać:
Zgodnie z Ustawą o odpadach wysokość jednostkowych stawek opłat za składowanie odpadów powinna być kalkulowana z uwzględnieniem planowanych inwestycji, bieżących kosztów funkcjonowania składowiska oraz kosztów rekultywacji po zakończeniu eksploatacji.
Z punktu widzenia inwestora nieuniknione jest podniesienie obecnie obowiązujących jednostkowych stawek opłat za wywóz i składowanie nieczystości. Stopniowe podnoszenie stawki opłaty umożliwia z jednej strony płynny wzrost opłaty (uniknięcie skokowego wzrostu), z drugiej zaś pozwala na pokrywanie części wydatków inwestycyjnych ze środków własnych. Wypracowywane w ten sposób dodatkowe przychody mogą być wykorzystywane przede wszystkim na pokrycie kosztów finansowych w okresie realizacji inwestycji, ale także na pokrywanie części bezpośrednich przyszłych wydatków inwestycyjnych.
Władze gminy powinny spowodować, aby na zarządzanym przez nie terenie wszyscy właściciele nieruchomości mieli obowiązek zawierania umów na zbieranie odpadów. Firmy wywozowe nie powinny mieć możliwości pobierania opłat bezpośrednio od osób korzystających z usługi. Pomogłoby to wykluczyć sytuację, że producent odpadów chcąc zaoszczędzić na opłatach pozbywa się odpadów niezgodnie z prawem. Władze gminy muszą mieć bieżącą i pełną kontrolę nad ilością zbieranych oraz unieszkodliwianych i zagospodarowywanych odpadów, a także nad pobieranymi opłatami.
Wysokość opłat od mieszkańca nie powinna przekroczyć 2 % przeciętnej płacy krajowej. Powinna ona pokryć koszty eksploatacyjne zakładów przeróbki i unieszkodliwiania odpadów oraz koszty zbiórki i transportu odpadów, zależne w istotny sposób od odległości rejonu zbiórki od miejsca przerobu odpadów.
Ponadto w przypadku zaciągnięcia kredytu na realizację inwestycji opłaty powinny uwzględniać spłatę rat kredytu.
Opłaty powinny być wnoszone przez właścicieli nieruchomości bezpośrednio do gminy.
Uwzględniając wysokość środków będących w dyspozycji gminnego funduszu ochrony środowiska, zadania przewidziane do realizacji w planie gospodarki odpadami mogą zostać w całości sfinansowane z tego źródła. Dodatkowym źródłem finansowania działalności w zakresie gospodarki odpadami mogą być podmioty opisane poniżej.
Narodowy i Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Pożyczek udziela Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz na zbliżonych zasadach Fundusz Wojewódzki. Przedsięwzięcia finansowane przez NFOŚiGW muszą spełniać następujące kryteria:
Z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska finansowane są przedsięwzięcia mające charakter ogólnonarodowy. Istnieją zatem większe szanse uzyskania wsparcia finansowego ze środków wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska w Białymstoku.
Samorządy terytorialne mogą uzyskiwać pożyczki na pokrycie 70% kosztów zadania. Znaczna część pożyczki może zostać umorzona po zrealizowaniu inwestycji w planowanym terminie (umorzona kwota musi zostać przeznaczona na inne działanie proekologiczne). Najniższe możliwe do uzyskania oprocentowanie wynosi 0,2 kredytu refinansowego.
Do roku 1993 wojewódzkie fundusze, nie posiadając osobowości prawnej, udzielały wyłącznie dotacji na dofinansowywanie przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska na obszarze własnych województw. W 1993 roku fundusze te otrzymały osobowość prawną, co umożliwiło im udzielanie, obok dotacji, także pożyczek preferencyjnych.
Podstawowym źródłem ich przychodów są: wpływy z tytułu:
Przychodami WFOŚiGW mogą być także środki z tytułu:
WFOŚ i GW wspiera przedsięwzięcia o charakterze ekologicznym poprzez udzielanie dotacji i pożyczek na preferencyjnych warunkach. Forma dofinansowania zależy każdorazowo od statusu prawnego wnioskodawcy, rodzaju działalności i charakteru zadania.
Fundusz preferuje finansowe wspomaganie wnioskodawców, którzy w realizowane przedsięwzięcia angażują środki własne. Jednym z podstawowych warunków ubiegania się o wsparcie finansowe przez Fundusz jest dostarczenie stosownej dokumentacji, w tym wymaganych zezwoleń (np. pozwolenia na budowę).
Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Powiatowe fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (PFOŚIGW) utworzone zostały na początku roku 1999 po wejściu w życie reformy administracyjnej kraju. Fundusze te nie mają osobowości prawnej.
Przychodami PFOŚIGW są wpływy z:
Przychody PFOŚiGW przekazywane są na rachunek starostwa, w budżecie powiatu mają charakter funduszu celowego.
Obecnie środki powiatowych funduszy (zgodnie z POŚ, art. 403) przeznacza się na wspomagania działalności w zakresie określonym jak dla gminnych funduszy i inne zadania ustalone przez radę powiatu, służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej, wynikające z zasady zrównoważonego rozwoju, w tym na programy ochrony środowiska.
W okresie realizacji Planu gospodarki odpadami dla gminy Jasionówka dofinansowanie zadań będzie możliwe ponadto z funduszy celowych oraz programów pomocowych i strukturalnych UE. Należą do nic w szczególności:
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Województwa Podlaskiego na lata 2004 - 2006 umożliwia uzyskanie dofinansowania zadań z zakresu ochrony środowiska w ramach: działania 1.2 na infrastrukturę ochrony środowiska w zakresie gospodarki wodno-ściekowej oraz gospodarki odpadami - 7 000 tys. EURO. W ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego wsparcie zostanie udzielone szerokiej gamie projektów z zakresu ochrony środowiska. Pomoc z zasobów funduszy strukturalnych i państwowych będzie udzielana głównie na projekty jednostek samorządu terytorialnego realizowane w powiązaniu ze wsparciem udzielanym dla wzmocnienia potencjału rozwojowego regionów. Wydatki w ramach działań wyniosą nie więcej niż 633,1 mln EURO, z tego wsparcie ze środków Funduszy Strukturalnych wyniesie 411,56 mln EURO, z czego ok. 70 % zostanie przeznaczone na ochronę wód i gospodarkę wodną. W ramach działań dotyczących gospodarki odpadami na dofinansowanie mogą liczyć projekty ograniczający wpływ składowanych odpadów na powietrze atmosferyczne, wody i glebę poprzez:
Beneficjentem końcowym w ramach działań będą samorządy wojewódzkie, powiatowe i gminne.
Fundacje i programy pomocowe. Rozwój tego segmentu rynku finansowania ochrony środowiska nastąpił w 1990 r. Fundacje powstały w większości jako rezultat pomocy finansowej z krajów zachodnich. Fundacje oferują najbardziej poszukiwaną, a równocześnie ograniczoną formę współfinansowania inwestycji ekologicznych - dotacje. Instytucje udzielające dotacji pokrywają najczęściej tylko niewielką część kosztów inwestycji. Pomoc bezzwrotna jest chętnie lokowana w obszarze edukacji, szkoleń i treningu, a także wymiany doświadczeń promowania nowoczesnych rozwiązań technicznych.
W tabeli 19 zamieszczono wykaz oraz adresy fundacji, w których można uzyskać dotacje na wdrożenie programów gospodarki odpadami.
Tabela 19. Potencjalne źródła finansowania inwestycji z zakresu gospodarki odpadami
Nazwa |
Zakres pomocy |
Adres |
Źródło finansowania |
Agencja Rozwoju Komunalnego |
pomoc konsultingowa (doradztwo) oraz szkolenie |
00-557 Warszawa |
Unia Europejska (program Phare); USAID (Amerykańska Agencja Rozwoju Międzynarodowego) |
Environmental Know-How Fund |
pomoc konsultingowa (doradztwo) oraz szkolenie |
00-556 Warszawa |
Know-How Fund (Rząd Wielkiej Brytanii) |
Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej - Counterpart Fund |
dotacje |
01-842 Warszawa |
Unia Europejska |
Fundacja Ekofundusz |
dotacje |
00-762 Warszawa |
Rząd Stanów Zjednoczonych |
Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej |
dotacje |
00-526 Warszawa |
Republika Federalna Niemiec |
Polska Agencja Rozwoju Regionalnego |
dotacje |
00-503 Warszawa |
Unia Europejska (Program Phare-RAPID) |
Program Małych Dotacji GEF |
dotacje |
00-608 Warszawa |
GEF (Global Environmental Facility) |
Projekt Umbrella |
pomoc konsultingowa (doradztwo) |
00-926 Warszawa |
UNDP (Program Rozwoju ONZ) |
Źródło: opracowanie własne na podstawie Źródła i zasady finansowania inwestycji w ochronie środowiska w Polsce, Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok 2001.
Banki
Coraz więcej banków wykazuje zainteresowanie inwestycjami w sektorze ochrony środowiska. Szczególną rolę na rynku kredytów na inwestycje ekologiczne zajmuje Bank Ochrony Środowiska S.A. (BOŚ), który w swoim statucie ma zapisany obowiązek finansowego wspierania inwestycji służących ochronie środowiska. Oferuje on, dzięki ścisłej współpracy z funduszami narodowymi i wojewódzkimi, najwięcej preferencyjnych linii kredytowych i dysponuje zróżnicowaną ofertą dla inwestorów. Istotną rolę na rynku kredytów ekologicznych zajmują także Międzynarodowe Instytucje Finansowe, a w szczególności Bank Światowy i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju. Finansują one duże zadania inwestycyjne oraz transfer wiedzy i technologii związanej z eliminacją u źródła zanieczyszczeń środowiska a także (Bank Światowy) priorytetowe zadania zapisane w polityce ekologicznej państwa.
W tabeli 20 zamieszczono nazwy i adresy banków oferujących najkorzystniejsze i najtańsze dzięki umowom z instytucjami finansowymi (fundusze, fundacje itp.), kredyty na inwestycje związane z programami gospodarki odpadów.
Tabela 20. Banki udzielające kredytów na działalność w zakresie gospodarki odpadami
Nazwa banku |
Adres |
Źródło zewnętrzne |
Rodzaj kredytu |
Bank Ochrony Środowiska S.A. |
01-756 Warszawa |
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej |
Kredyty ze środków własnych z dopłatą do oprocentowania |
|
Oddziały terenowe |
Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej |
Kredyty ze środków własnych z dopłatą do oprocentowania |
Bank Rozwoju Eksportu S.A. |
00-950 Warszawa |
Europejski Bank Inwestycyjny |
Kredyty z środków powierzonych |
Polski Bank Rozwoju |
00-650 Warszawa |
Europejski Bank Inwestycyjny |
Kredyty z środków powierzonych |
Źródło: opracowanie własne na podstawie Źródła i zasady finansowania inwestycji w ochronie środowiska w Polsce, Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok 2001.
Instytucje leasingowe
Leasing wkracza coraz bardziej w sferę finansowania inwestycji ekologicznych. Wynika to z rosnącej popularności tej formy zdobywania środków na działalność związaną z ochroną środowiska oraz możliwości, jakie oferuje leasing w przełamywaniu ograniczeń finansowych podmiotów gospodarczych. Najpoważniejszą pozycję na rynku zajmuje Towarzystwo Inwestycyjno-Leasingowe EKOLEASING SA, którego jednym z głównych akcjonariuszy jest Bank Ochrony Środowiska SA.
W tabeli 21 przedstawiono wykaz instytucji leasingowych aktywnych na polskim rynku finansowania ochrony środowiska.
Tabela 21. Instytucje leasingowe
Nazwa instytucji leasingowej |
Adres |
Przedmiot leasingu |
BEL Leasing Sp. z o.o. |
00-218 Warszawa |
Środki transportu, systemy komputerowe i telekomunikacyjne, maszyny i urządzenia |
BISE Leasing SA |
00-600 Warszawa |
Maszyny i urządzenia przemysłowe |
Centralne Towarzystwo Leasingowe S.A. |
00-529 Warszawa |
Wszelkie dobra inwestycyjne |
Centrum Leasingu i Finansów Sp. z o.o. |
00-508 Warszawa |
Maszyny, samochody, linie produkcyjne i technologiczne |
Europejski Fundusz Leasingowy Sp. z o.o. |
51-124 Wrocław |
Środki transportu, maszyny i urządzenia |
Towarzystwo Inwestycyjno-Leasingowe EKOLEASING S.A. |
00-116 Warszawa |
Środki trwałe (poza nieruchomościami), kompletnych ciągów technologicznych, maszyny i urządzenia służące do utylizacji i recyklingu odpadów |
Źródło: opracowanie własne na podstawie Źródła i zasady finansowania inwestycji w ochronie środowiska w Polsce, Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok 2001.
8. ORGANIZACJA I ZASADY MONITORINGU SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI
8.1. Zasady zarządzania systemem gospodarki odpadami
Zarządzanie systemem gospodarki odpadami w gminie Jasionówka wynikać będzie z:
Ponadto, Gminny Plan Gospodarki Odpadami jest skorelowany z Programem Ochrony Środowiska Gminy Jasionówka (którego jest częścią).
Proces zarządzania systemem zarządzania gospodarką odpadami będzie składał się z typowych podetapów procesu zarządzania: planowanie, wdrażanie, koordynowanie i kontrolowanie.
Etap planowania wynika zarówno z określonych ustawowo obowiązków gmin w zakresie gospodarki odpadami, jak i celów określonych w planach gospodarki odpadami wyższego szczebla. Zostały one omówione w rozdziałach wcześniejszych.
Zarządzanie planem gospodarki odpadami to przede wszystkim: organizacja niezbędnych zasobów (głównie finansowych) do realizacji celów zdefiniowanych na etapie planowania, to koordynacja działań i bieżąca kontrola osiąganych wyników.
8.2. Ustawowo określone zadania gminy w zakresie gospodarki odpadami
Zadania gminy oraz obowiązki właścicieli nieruchomości dotyczące utrzymania czystości i porządku określa ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Pod pojęciem właścicieli nieruchomości rozumie się w świetle omawianej ustawy także współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością (art. 2.1.).
Utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do zadań własnych gminy (art. 3.1.). Do zadań gminy należy m.in. zapewnienie czystości i porządku na swoim terenie oraz tworzenie warunków niezbędnych do ich utrzymania, a w szczególności (art. 3.2.):
Powyższe zadania gmina powinna realizować na podstawie planu gospodarki odpadami.
Rada gminy, po zasięgnięciu opinii państwowego terenowego inspektora sanitarnego, w drodze uchwały ustala szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy dotyczące m. in. (art. 4):
Rada Gminy w Jasionówce uchwaliła w dniu 19 grudnia 1977 r. w sprawie zasad utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Jasionówka. Na mocy niniejszej uchwały Rada Gminy zobowiązała właścicieli nieruchomości między innymi do:
W przypadku nie wywiązania się właścicieli nieruchomości z obowiązku usuwania odpadów, obowiązek ten przyjmuje gmina pobierając stosowne opłaty. W świetle zapisów powyższej uchwały wójt gminy lub osoby przez niego upoważnione mają prawo żądać okazania dowodów potwierdzających prawidłowa gospodarkę odpadami. Natomiast kto nie wykonuje obowiązków gromadzenia i usuwania odpadów podlega karze grzywny.
Rada gminy może ustalić - w drodze uchwały - górne stawki opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usługi odbioru odpadów od właścicieli nieruchomości. Ustalając stawki powyższych opłat, rada gminy może stosować stawki niższe, jeżeli odpady komunalne są zbierane i transportowane w sposób selektywny.
8.3. Opiniowanie projektów planów gospodarki odpadami
Projekty gminnych planów gospodarki odpadami podlegają zaopiniowaniu przez organy wyższego stopnia - na szczeblu wojewódzkim i powiatowym.
8.4. Aktualizacja i modyfikacja planów
Ustawa o odpadach wymaga, aby plany gospodarki odpadami aktualizowane były nie rzadziej niż raz na 4 lata.
Jeżeli będzie wymagała tego sytuacja lokalna i uchwalony Plan będzie wymagał modyfikacji - będzie przeprowadzone stosowne postępowanie, przed upływem wymaganych ustawowo 4 lat, w celu aktualizacji Planu.
8.5. Raportowanie wdrażania planów gospodarki odpadami
Jednym z istotnych elementów zarządzania i monitorowania systemem gospodarki odpadami jest sporządzanie raz na 2 lata sprawozdań z realizacji planu gospodarki odpadami z postępów we wdrażaniu planów gospodarki odpadami. Sprawozdania przechowywane są przez Radę Gminy.
Sprawozdanie z realizacji gminnego planu gospodarki odpadami powinno zawierać:
8.6. Wskaźniki monitorowania efektywności planów
Podstawą właściwego systemu oceny realizacji Planu jest dobry system sprawozdawczości, oparty na wskaźnikach (miernikach) stanu środowiska i zmiany presji na środowisko, a także na wskaźnikach świadomości społecznej. Poniżej (tabela 22) zaproponowano istotne wskaźniki, przyjmując że lista ta nie jest wyczerpująca i będzie sukcesywnie modyfikowana.
Tabela 22. Wskaźniki monitorowania planu gospodarki odpadami
Wskaźnik |
Wskaźnik |
Sektor komunalny |
|
Ilość wytwarzanych odpadów komunalnych/1 mieszkańca/rok |
Mg/M/rok |
Ilość wytworzonych odpadów ogółem |
Mg |
Ilość odpadów zgromadzonych przez firmy prowadzące działalność w zakresie gromadzenia i transportu odpadów |
Mg |
Odsetek odpadów wytworzonych w odpadach zgromadzonych przez wyspecjalizowane firmy |
% |
Udział odpadów z sektora gospodarczego składowanych na składowiskach |
% |
Stopień wykorzystania gospodarczego odpadów przemysłowych |
% |
Ilość wytworzonych odpadów niebezpiecznych/1 mieszkańca/ rok |
Mg/M/rok |
Stopień unieszkodliwienia odpadów niebezpiecznych |
% |
Udział odzyskiwanych surowców wtórnych w całkowitym strumieniu odpadów komunalnych |
% |
Nakłady inwestycyjne na gospodarkę odpadami |
zł/rok |
Udział środków zewnętrznych w finansowaniu działalności w zakresie gospodarki odpadami |
% |
Przeciętne koszty systemu gospodarki odpadami ponoszone przez mieszkańców |
zł/M/rok |
Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz poprawy gospodarki odpadami wg oceny jakościowej (badania ankietowe) |
% |
Liczba podmiotów gospodarczych składających roczne sprawozdania o odpadach do Urzędu Marszałkowskiego. |
liczba |
Ilość i jakość interwencji (wniosków) zgłaszanych przez mieszkańców (np. dzikie wysypiska) |
liczba / opis
|
Liczba, jakość i skuteczność kampanii edukacyjno-informacyjnych, |
liczba / opis
|
Sektor gospodarczy |
|
Ilość wytwarzanych odpadów w sektorze gospodarczym w tym: - niebezpiecznych |
Mg |
Sposób zagospodarowania odpadów z sektora gospodarczego:
|
Struktura procentowa |
Nagromadzenie odpadów z czego: wykorzystano |
Mg |
Tereny składowisk: - niezrekultywowanych - zrekultywowanych |
ha |
Obiekty gospodarki odpadami: - zakłady termicznej utylizacji odpadów - składowiska odpadów in. niż niebezp. - składowiska odpadów niebezpiecznych - inne instalacje |
szt., ha, wydajność |
Ilość odpadów poubojnych i zwłok zwierząt Mg |
Mg |
Ilość odpadów zawierających azbest |
Mg, m2 |
Ilość składowisk odpadów zawierających azbest |
Ha, szt. |
Źródło: opracowanie własne.
9. WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO
W wyniku realizacji gminnego planu gospodarki odpadami dla gminy Jasionówka przewiduje się kompleksowe uporządkowanie gospodarki odpadami na terenie gminy oraz zmniejszenie negatywnych uciążliwości dla środowiska w związku z istniejącym w chwili obecnej systemem gospodarki odpadami, zwłaszcza komunalnymi.
Realizacja zadań ujętych w planie w perspektywie do roku 2011 spowoduje wyeliminowanie istniejących uciążliwości dla środowiska. Szczegółowa analizę przewidywanych zmian w stanie środowiska w związku z realizacją konkretnych działań przedstawiono w tabeli 23.
Tabela 23. Zmiana stopnia negatywnego oddziaływania na środowisko w wyniku realizacji działań ujętych w planie gospodarki odpadami
Działanie |
Zmiana negatywnego oddziaływania |
Likwidacja dzikich składowisk odpadów |
Eliminacja zanieczyszczeń gleb, wód powierzchniowych i wód podziemnych, poprawa stanu sanitarnego terenów wiejskich, poprawa krajobrazu, rekultywacja i ochrona gleb przed zanieczyszczeniami, ochrona wód podziemnych, |
Modernizacja składowiska odpadów |
Spełnienie wymogów prawnych z zakresu ochrony środowiska. |
Wprowadzenie zorganizowanego systemu gromadzenia odpadów |
Właściwy sposób unieszkodliwiania odpadów. Możliwość selektywnej zbiórki odpadów. Ograniczenie powstawania dzikich składowisk odpadów. |
Wprowadzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów i organizacja gminnych punktów zbiórki |
Spełnienie wymogów prawnych z zakresu ochrony środowiska. Osiągnięcie wymaganych prawem poziomów odzysku i recyklingu Minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów, dostosowanie sposobów unieszkodliwiania odpadów do rodzajów odpadów |
Organizacja systemu zbiórki odpadów niebezpiecznych, wielkogabarytowych, budowlanych |
Spełnienie wymogów prawnych z zakresu ochrony środowiska. Osiągnięcie wymaganych prawem poziomów odzysku i recyklingu. Zapewnienie właściwego sposobu zagospodarowania i unieszkodliwienia odpadów
|
Właściwa gospodarka odpadami zawierającymi azbest |
Eliminacja zanieczyszczeń ze strumienia odpadów sektora gospodarczego |
Źródło: opracowanie własne.
Istotnym pozytywnym efektem realizacji opracowanego planu gospodarki odpadami będzie stałe podnoszenie poziomu świadomości ekologicznej mieszkańców i wytwórców odpadów sektora gospodarczego. Działania zaproponowane w tym zakresie w dłuższej perspektywie czasowej zaowocują zmianą mentalności ludności w kierunki minimalizacji ilości wytwarzanych odpadów i właściwego zagospodarowywania i unieszkodliwiania wytwarzanych odpadów.
10. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
Obowiązek posiadania planu gospodarki odpadami wynika z zapisów zawartych w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska oraz ustawie o odpadach. Do końca czerwca 2004 roku wszystkie gminy mają opracować plany gospodarki odpadami.
Plan gospodarki odpadami uwzględnia zapisy Krajowego Planu Gospodarki Odpadami (KPGO), Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla województwa podlaskiego (WPGO) oraz Powiatowego planu gospodarki odpadami dla powiatu sokólskiego (PPGO) Cele i zadania określone w planie są zgodne z zapisami i celami przyjętymi w następujących dokumentach:
Gminny plan gospodarki odpadami obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstających na terenie gminy, a w szczególności odpady komunalne z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady budowlane, wraki samochodowe, opony oraz odpady niebezpieczne, w tym odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620) gminny plan gospodarki odpadami określa:
Przeprowadzona diagnoza stanu gospodarki odpadami dla gminy Jasionówka pozwoliła na sformułowanie następujących wniosków:
Sektor komunalny
Sektor gospodarczy
Plan gospodarki odpadami dla gminy Jasionówka wyznacza następujący cel strategiczny:
Zapewnienie efektywnej i bezpiecznej
dla środowiska i człowieka gospodarki odpadami
W zakresie składowania odpadów:
Podstawowym celem wyznaczonym w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami dla województwa podlaskiego w zakresie ilości składowanych odpadów jest w perspektywie roku 2006
Deponowanie na składowiskach nie więcej
niż 76% wytworzonych odpadów komunalnych.
Natomiast w perspektywie roku 2014:
Deponowanie na składowiskach nie więcej
niż 51% wytworzonych odpadów komunalnych.
Chcą osiągnąć długoterminowy cel gospodarki odpadami polegający na składowaniu w 2014 roku nie więcej niż 51% ogółu wytworzonych odpadów należy po roku 2011 zintensyfikować działania polegające na wykorzystywaniu i odzyskiwaniu odpadów ze strumienia odpadów wytworzonych.
Działania przewidziane do realizacji w latach 2004-2007 obejmują:
W sektorze gospodarczym kluczowe znaczenie (ze względu na ewentualny współudział finansowy gminy) mają działania związane z:
Całkowity koszt realizacji planu sektora komunalnego na lata 2004-2007 został oszacowany na poziomie 168 tys. zł. Koszty działań gminy w odniesieniu do sektora gospodarczego oszacowano na 8 tys. zł w latach 2004-2007.
WYKAZ TABEL
WYKAZ SCHEMATÓW
LITERATURA
Metryka strony
