PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego części gminy Jasionówka (teren położony na gruntach wsi Dobrzyniówka)
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego części gminy Jasionówka (teren położony na gruntach wsi Dobrzyniówka)

Wykonana w ramach strategicznej oceny oddziaływania

na środowisko.

Jasionówka 2012 r.

SPIS TREŚCI

I. WSTĘP

1.1. Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami.

1.2. Informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy.

1.3. Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania.

1.4. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko.

II. STAN ŚRODOWISKA

2.1. Istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu.

2.2. Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem.

2.3.Istniejące problemy ochrony środowiska z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.

2.4. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu.

2.5. Przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne - z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy.

III. ROZWIĄZANIA CHRONIĄCE ŚRODOWISKO

3.1. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru.

3.2. Biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru

2

Natura 2000 oraz integralność tego obszaru - rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.

IV. STRESZCZENIE SPORZĄDZONE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM

3

I. WSTĘP

1.1. Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami.

Przedmiotem niniejszego opracowania jest identyfikacja i analiza prognozowanych oddziaływań na środowisko skutków realizacji miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego części gminy Jasionówka (w dalszej części opracowania zwanym planem), na podstawie uchwały Nr IX/50/11 Rady Gminy Jasionówka z dnia 27 października 2011 r. “w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego części gminy Jasionówka”. Plan obejmuje działki o nr ew.: 22/5 i 23/11 położone w obrębie wsi Dobrzyniówka. Prognoza analizuje przedmiotowe działki wraz z przyległymi terenami, położonymi na gruntach wsi Dobrzyniówka. Przedmiotowy teren przeznaczono pod powierzchniową eksploatację surowców mineralnych.

Obowiązek sporządzenia niniejszej dokumentacji wynika z przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz.Urz.WE L 197 z 21.07.2001, str. 30), tzw. dyrektywa SEA oraz ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz.U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.) - w dalszej części dokumentu zwanej OOŚ. Na podstawie niniejszej ustawy organ administracji publicznej opracowujący projekt studium uwarunkowań, planu zagospodarowania przestrzennego gminy lub wprowadzający zmiany do już przyjętego dokumentu, ma obowiązek przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko z udziałem społeczeństwa. Na podstawie ustawy OOŚ wraz z projektem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, sporządzona została prognoza oddziaływania na środowisko dla części wyodrębnionego terenu wraz z obszarem, na który ustalenia dokumentu mogą potencjalnie oddziaływać.

Zakres oraz stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko dla planu, został uzgodniony w myśl art. 53 ustawy OOŚ z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska pismem znak: WOOŚ.I.411.1.75.2011.AR z dnia 23 grudnia 2011 r. oraz z Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Mońkach pismem znak: NZ-4183-3/1/12, Uzgodnienie nr NZ/Uz-01/12 z dnia 12 stycznia 2012 r.

W odpowiedzi na prośbę Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku informuję, iż na etapie sporządzania prognozy oddziaływania na środowisko miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego części gminy Jasionówka taką wiedzą nie dysponuję. Powyższych informacji będzie mógł udzielić Inwestor na etapie uzyskania decyzji o

4

środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedmiotowego przedsięwzięcia.

Prognoza zawiera opis i ocenę aktualnego stanu środowiska oraz przewidywania skutków jego zmian, spowodowanych oddziaływaniem wprowadzonych doń nowych czynników. W trakcie prognozowania uwzględniono wszystkie poziomy powiązań między przyczynami i skutkami oraz sprecyzowano wnioski i zalecenia na poszczególnych etapach. W prognozie zidentyfikowano i przewidziano oddziaływania będące skutkiem realizacji zmiany studium na zdrowie ludzi oraz na środowisko biogeofizyczne.

Projekt planu, który poddawany jest ocenie w niniejszej prognozie, ma stworzyć warunki prawne dla realizacji projektowanych przedsięwzięć w zgodzie z zasadą zrównoważonego rozwoju i jest elementem realizacji polityki przestrzennej gminy. Planowane przedsięwzięcie będzie polegać na powierzchniowej eksploatacji kruszywa. Wschodnia granica terenu opracowania sąsiaduje z udokumentowanym i obecnie eksploatowanym złożem "Stok" o powierzchni 0,17 ha. Złoże "Stok" położone jest poza granicami gminy Jasionówka na gruntach wsi Stok w gminie Korycin. Plan zagospodarowania przestrzennego jest zgodny z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jasionówka.

Podstawową intencją zamierzanych przekształceń urbanistycznych jest prawidłowe i skuteczne działanie na rzecz zachowania wartości przyrodniczych w oparciu o następujące założenia:

- ochrona terenów przyległych o dużych wartościach przyrodniczych,

- zachowanie terenów objętych ochroną prawną na mocy ustaw szczególnych,

- sukcesywna rekultywacja: zmierzająca do przywrócenia użytkowania leśnego.

Celem opracowania niniejszej „prognozy oddziaływania na środowisko” jest przedstawienie wyników analiz i ocen z punktu widzenia możliwości realizacji postanowień dokumentu planistycznego z równoczesnym:

- dostosowaniem funkcji, struktury i intensywności zagospodarowania przestrzennego do uwarunkowań przyrodniczych,

- zapewnieniem trwałości podstawowych procesów przyrodniczych na obszarze objętym analizą,

- eliminowaniem, ograniczaniem zagrożeń oraz negatywnego oddziaływania na zdrowie i życie ludzi a także środowisko przyrodnicze,

- zachowaniem lokalnych walorów środowiska wraz z powiązaniami struktur przyrodniczych,

- zachowaniem krajobrazu kulturowego obszaru.

Opracowywany dokument ma powiązania z niżej wymienionymi opracowaniami i dokumentami:

- „Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe sporządzone na potrzeby: opracowania projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu działek nr ew. 22/5 i 23/11 wraz z terenami przyległymi, położonymi na gruntach wsi Dobrzyniówka w gminie Jasionówka w woj. Podlaskim -

5

2012 r..

- „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jasionówka”,

- “Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego części gminy Jasionówka” - 2012 r.,

- Prognoza oddziaływania na środowisko planu zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego,

- Plan Urządzania Lasu Nadleśnictwa Knyszyn- Program Ochrony Przyrody, P. P. BIURO URZĄDZANIA LASU I GEODEZJI LEŚNEJ W WARSZAWIE ODDZIAŁ W BIAŁYMSTOKU Białystok 2008 ,

- „Prognoza oddziaływania na środowisko Planu Urządzania Lasu dla Nadleśnictwa Knyszyn, P. P. BIURO URZĄDZANIA LASU I GEODEZJI LEŚNEJ W WARSZAWIE ODDZIAŁ W BIAŁYMSTOKU Białystok 2010 ,

- koncesja udzielona przez Marszałka Województwa Podlaskiego na poszukiwanie i rozpoznawanie złoża kruszywa naturalnego w obrębie działek numer 22/5 i 23/11 położonych na gruntach miejscowości Dobrzyniówka gmina Jasionówka, powiat moniecki oraz w obrębiedziałki nr 69/1 położonej na gruntach miejscowości Stok, gmina Korycin, powiat sokólski, województwo podlaskie, o łącznej powierzchni 8,51 ha - decyzja z dnia 28 kwietnia 2011 r., znak: DIS-III.7422.1.211.1011,

- Projekt prac geologicznych dla udokumentowania złoża kruszywa naturalnego "Dobrzyniowka",

- Mapa geologiczna Polski 1:200 000,

- „Czwartorzęd Polski” Rajmund Galon i Jan Dylik, Warszawa 1967,

- „Geologia kopalniana i hydrogeologia” Andrzej Szczepański, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie - Wydział Geolgiczno-Poszukiwawczy Instytut Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej , skrypty uczelniane nr 747, Kraków 1980,

- Zasoby eksploatacyjne wód podziemnych województwa podlaskiego- EKO-GEO, Suwałki 2004 r.

- Ewidencja złóż kopalin udokumentowanych na terenie województwa podlaskiego,

- ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze ( Dz. U. z 2011 r. Nr 163, poz. 981),

- ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. 2008 nr 199 poz. 1227 ze zm.),

- ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2008 Nr 25, poz. 150 ze zm.),

- ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. 2005 Nr 239, poz. 2019, ze zm.),

- ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U. 2010 nr 185 poz. 1243 ze zm.),

- ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. nr 92 z 2004 r. poz. 880 z późniejszymi zmianami),

- ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 z póń. zm.),

- rozporządzenie Nr 1/06 Wojewody Podlaskiego z dnia 14 marca 2006r. ( Dz.U.Nr 90,poz. 888) w sprawie Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej im. Profesora Witolda Sławińskiego,

- ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym(Dz.U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.),

- materiały dotyczące obszaru Natura 2000,

- mapy ewidencji i klasyfikacji gruntów;

- rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej

6

ochrony ptaków,

- rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,

- Monografia przyrodnicza - Puszcza Knyszyńska;

- pozostałe dokumenty, materiały planistyczne, w tym programy zawierające zadania służące do realizacji ponadlokalnych celów publicznych, materiały przyrodnicze, inwentaryzacyjne i studialne dotyczące środowiska,

-ze stron internetowych: www.mos.gov.pl, www.wrotapodlasia.pl, www.zumi.pl, www.wios.bialystok.pl;

- własne badania terenowe.

1.2. Informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy.

W prognozie uwzględniono informacje zawarte w dostępnych dokumentach i opracowaniach a także programach zawierających zadania służące do realizacji celów ponadlokalnych na terenie objętym planem oraz obszarze obciążonym potencjalnym oddziaływaniem wynikającym z realizacji dokumentu. Prognozy oddziaływania na środowisko oraz inne materiały wymienione w punkcie 1.1 niniejszego opracowania jak również dokumenty planistyczne wyższego rzędu, zostały poddane ocenie strategicznej i uzgodnione przez kompetentne organy. Do oceny interakcji zastosowano głównie metodę analityczno-porównawczą. Dla zbadania stanu środowiska wykorzystano ogólnie dostępne materiały archiwalne uzupełnione i zaktualizowane na podstawie bezpośrednich wizji terenowych.

Prognoza wykonywana była równocześnie z pracami nad projektem planu. Propozycje niektórych zapisów, innych niż w analizowanym projekcie dokumentu - zapisy alternatywne - przekazywane były bezpośrednio zespołowi projektowemu i analizowane na bieżąco. W trakcie postępu prac prowadzono również konsultacje branżowe. W związku z powyższym wniesione uwagi nie zostały wyszczególnione w niniejszym opracowaniu.

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym precyzyjnie określa sposób postępowania w zakresie planowania przestrzennego w gminie, wskazując przy tym niezbędne dokumenty: opracowanie ekofizjograficzne, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Ze względu na interdyscyplinarny charakter powyższych dokumentów oraz ingerencję w środowisko naturalne podczas realizacji ustaleń dokumentu w procesie powstawania, a później w fazie eksploatacji i rekultywacji przedsięwzięć, bardzo ważnym elementem jest zrównoważone podejście. Przy określaniu warunków zagospodarowania, wzieto pod uwagę potrzebę ochrony środowiska. Przy sporządzaniu prognozy skupiono się nad prawidłowym określeniem gospodarki zasobami przyrody. Przemyślany etap planowania gwarantuje inwestorom przejrzyste i sprecyzowane zobowiązania wynikające z przyjętych dokumentów strategicznych oraz odrębnych aktów prawnych.

7

  • Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania.

Dla przyjętych w projekcie planu kierunków zagospodarowania przedmiotowego terenu, nie przewiduje się prowadzenia oddzielnego monitoringu środowiska. Problematyka ta dotyczy wybranych inwestycji, zarówno z uwagi na wymogi prawne, jak i na ich rodzaj. Zgodnie z art. 25 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. oraz w celu uniknięcia powielania monitorowania w myśl zasady Dyrektywy 2001/42/WE w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko, wpływ ustaleń projektu planu na środowisko przyrodnicze w zakresie: jakości poszczególnych elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska, obszarów występowania ewentualnych przekroczeń, zmiana jakości elementów przyrodniczych i przyczyn tych zmian, kontrolowany będzie w ramach systemu Państwowego Monitoringu Środowiska. Wyniki prowadzonego monitoringu prezentowane będą corocznie w raportach o stanie środowiska, wydawanych w formie ogólnodostępnej publikacji, ale źródłami danych w tym zakresie mogą też być: Wojewódzka Baza Danych (prowadzona przez Marszałka Województwa), źródła administracyjne wynikające z obowiązków sprawozdawczych lub zapisów ustawowych (decyzje, zezwolenia, pozwolenia) czy badania statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego. System monitorowania zmian zachodzących w omawianej przestrzeni opierać się powinien na okresowej ocenie przeglądu i rejestracji zmian w zagospodarowaniu przestrzennym tych obszarów.

Podstawowym zadaniem sprawowanego nadzoru przy realizacji planu będzie monitorowanie prawidłowości wykonywania robót górniczych w aspekcie zachowania standardów BHP i ochrony środowiska. Stan wyrobiska górniczego oraz zwałowisk utworów nadkładu okresowo kontrolowany będzie przez kierownika ruchu zakładu górniczego oraz służby mierniczo-geologiczne.

Realizacja ustaleń prognozowanych zmian w części obszaru gminy Jasionówka, spowoduje określone zmiany w środowisku przyrodniczym zgodnie z zapotrzebowaniem społecznym. W celu ochrony wartości przyrodniczych oraz pogodzenia planowanych funkcji, na omawianym terenie ustanowiono sposób ich użytkowania.

Zgodnie z art. 32 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym organ sporządzajacy plany zagospodarowania przestrzennego lub jego zmiany -Wójt Gminy- zobowiązany jest przynajmniej raz w czasie kadencji Rady, do przeprowadzenia analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym, w tym skutków realizacji postanowień przyjętego dokumentu.

8

1.4. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko.

Realizacja założeń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego będzie miała charakter lokalny. Realizowana będzie w całości na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej w znacznej odległości od granic państwa, co wyklucza możliwość oddziaływania planowanych przedsięwzięć na obszary położone poza granicami Polski zarówno na etapie realizacji, eksploatacji jak i ewentualnej likwidacji. Lokalizacja, charakter oraz skala wykluczają możliwość oddziaływania na kraje sąsiadujące.

II. OKREŚLENIE STANU ŚRODOWISKA, ANALIZA I OCENA

2.1. Istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu.

Gmina Jasionówka położona jest w powiecie monieckim, województwie podlaskim. Graniczy z gminami: Korycin, Jaświły, Mońki, Czarna Białostocka oraz Knyszyn. Wschodnia granica gminy jest jednocześnie granicą powiatu. Powierzchnia gminy jest niewielka i stanowi 7 % powierzchni powiatu monieckiego. Gmina Jasionówka należy terytorialnie do Nadleśnictwa Knyszyn.

Teren będący przedmiotem oceny położony jest we wschodniej części gminy Jasionówka, przy granicy z gminą Korycin, w rejonie wsi Dobrzyniówka. Ustalenia planistyczne dotyczą obszaru niezabudowanego o charakterze rolno-leśnym o powierzchni ok. 9,0200 ha.

Obszar objęty opracowaniem sąsiaduje z niewielkimi, rozdrobnionymi fragmentami leśnymi oraz terenami rolnymi. Wschodnia granica terenu sąsiaduje z udokumentowanym i obecnie eksploatowanym złożem "Stok" o powierzchni 0,17 ha. Złoże "Stok" położone jest poza granicami gminy Jasionówka na gruntach wsi Stok w gminie Korycin.

W kierunku wschodnim, poza przedmiotowym terenem przebiega droga krajowa Białystok - Augustów. Do analizowanego terenu prowadzi droga gminna. Najbliższa zabudowa mieszkaniowa - wieś Dobrzyniówka położona jest w odległości ok. 800 m na południowy- zachód od terenu objętego analizą.

Według podziału fizjograficznego Polski obszar gminy Jasionówka należy do prowincji Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich, Podprowincja: Niziny Podlasko-Białoruskie, Makroregion: Nizina Północnopodlaska, Mezoregion: Wysoczyszna Białostocka.

Rzeźba Wysoczyzny Białostockiej (w tym Puszczy Knyszyńskiej) ukształtowała się w wyniku deglacjacji lądolodu zlodowacenia środkowopolskiego (zlodowacenia Warty). Omawiany

9

obszar został uformowany w stadiale północno-mazowieckim (stadiał Mławy). Deglacjacja lądolodu warciańskiego miała charakter wybitnie arealny i odbywała się etapowo.

Na terenie gminy Jasionówka struktura geomorfologiczna charakteryzuje się znacznym wyniesieniem nad poziom morza. W części wschodniej gminy rozciąga się pas wzgórz ozowych o łagodnych zboczach osiągając wysokość bezwzględną 140 m. n.p.m. Osie wzgórz układają się w kierunku N-S. Różnica wysokości względnych zamyka się w granicach 10 m. Teren będący przedmiotem ekofizjografii osiąga najwyższe wysokości w części wschodniej do 155 m.n.p.m. Opada w kierunku zachodnim, gdzie wysokość terenu osiąga ok. 145-150 m.n.p.m. Dominującym elementem w krajobrazie wschodniej części gminy Jasionówka jest rzeka Brzozówka płynąca poza terenem opracowania.

Pod względem tektonicznym gmina Jasionówka znajduje się w obrębie wyniesienia Mazursko-Podlaskiego wchodzącego w skład Platformy Wschodnioeuropejskiej. Powierzchnię gminy Jasionówka pokrywają utwory czwartorzędowe o miąższości do 213 m. Czwartorząd reprezentowany jest przez osady kolejnych zlodowaceń przedzielonych osadami interglacjalnymi. Strefa powierzchniowa zbudowana jest głównie z osadow zlodowacenia środkowopolskiego stadiału północno-mazowieckiego. Najstarszymi utworami tego okresu są piaski, mułki i iły zastoiskowe występujące pomiędzy Jasionówką i gminą Knyszyn. Ich miąższoś w obniżeniach terenowych dochodzi do 20 m. Glina zwałowa o miąższości dochodzącej do 65 m pokrywa fragmentarycznie północno-wchodnią część gminy, począwszy od doliny Brzozowki. Najbardziej rozpowszechnione na terenie gminy są piaski, żwiry, głazy i gliny. Fragmentarycznie w dolinie Brzozówki występują utwory rzeczne (mady, mułki, piaski i żwiry) zlodowacenia północnopolskiego. Ilość utworów holocenu jest niewielka i ogranicza się do dolin cieków wodnych oraz zagłębień bezodpływowych.

W Polsce złoża naturalnych piasków i żwirów są przeważnie wieku czwartorzędowego, a tylko podrzędnie należą do starszych formacji: plioceńskiej, mioceńskiej i liasowej. Według rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 grudnia 2001 r. (zmienionego 20 czerwca 2005 r.) w sprawie kryteriów bilansowości złóż kopalin złoże kopaliny piaszczystożwirowej powinno mieć co najmniej 2,0 m miąższości, przy stosunku nadkładu do złoża nie większym niż 1,0 i zawartości pyłów nie przekraczającej 15 %. Występowanie surowców mineralnych na obszarze gminy Jasionówka ściśle wiąże się z utworami czwartorzędowymi. Na terenie gminy występuje kruszywo naturalne grube głównie w zachodniej części gminy.

Na podstawie "Projektu prac geologicznych dla udokumentowania złoża kruszywa naturalnego "Dobrzyniowka" wykonanego w celu poszukiwania i rozpoznawania złoża kruszywa naturalnego w obrębie działek numer 22/5 i 23/11 położonych na gruntach miejscowości Dobrzyniówka gmina

10

Jasionówka, powiat moniecki oraz w obrębie działki nr 69/1 położonej na gruntach miejscowości Stok, gmina Korycin, powiat sokólski, województwo podlaskie, o łącznej powierzchni 9,0200 ha oraz przesłanek morfogenetycznych oszacowano, że miąższość serii złożowej wyniesie ca 7-15 m. Orientacyjna wielkość zasobów przy przyjętym współczynniku wyniesie ca 850 tyś. ton. W bezpośrednim sąsiedztwie przedmiotowego terenu (na obszarze gminy Korycin) znajdują się udokumentowane złoża (źródło Państwowy Instytut Geologiczny 2011 r.): "Stok" o zasobach geologicznych bilansowych 316 tyś. ton oraz "Stok II" o zasobach geologicznych bilansowych 1178 tys. ton. Są to złoża zawierające piasek ze żwirem. Wszystkie rejony perspektywicznego występowania złóż kruszywa grubego mogą dostarczać surowca dla potrzeb budownictwa mieszkaniowego i drogowego.

Przez teren gminy Jasionówka (poza terenem opracowania) przebiega granica zlewni II rzędu rzeki Narew oraz III rzędu zlewni rzeki Biebrza. Północna część gminy, w tym omawiany teren położone są w zlewni rzeki Brzozówka będącej dopływem Biebrzy. Źródła rzeki Brzozówki znajdują się w okolicach wsi Brzozówka poza granicami wschodnimi gminy Jasionówka. Początkowo płynie w kierunku SE-NW, w okolicach wsi kolonia Milewskie przyjmuje kierunek południkowy. Dolina Brzozówki rozciąga się do 0,5 km, jedynie w okolicach wsi kolonia Milewskie, tam jest zatorfiona a jej szerokość dochodzi do 1 km. Brzozówka jest częściowo zmeliorowana. Dno doliny w południowo-wschodniej części gminy położone jest na wysokości 136 m.n.p.m., potem opada by w części północnej osiągnąć 123 m.n.p.m.

Analizowany teren nie jest zagrożony powodzią. Rzeka Brzozówka stwarza zagrożenie powodziowe jedynie w swoim dolnym biegu, przy ujściu do Biebrzy.

W zwięzłych, bądź luźnych skałach polodowcowych można wydzielić kilka poziomów wodonośnych, odpowiadających cyklom sedymentacyjnym. Znaczna zmienność uziarnienia skał, w wielu miejscach z przekształceniami glacitektonicznymi, stwarza duże trudności w rozpoznaniu występujących warunków hydrogeologicznych. Wspólną cechą wód podziemnych regionu jest ich porowy charakter, czyli wody występują w przestrzeniach między ziarnami budującymi skały. Ich poziom utrzymuje się dzięki infiltracji wód opadowych. Charakteryzują się one płytkim występowaniem i przeważnie swobodnym zwierciadłem wody (Górniak, 1999). Zasobność wód podziemnych strefy przepuszczalnej jest duża. Wody podziemne występują głównie w piaszczysto-żwirowych utworach czwarto- i trzeciorzędowych oraz w węglanowych utworach kredowych.

Wodonośność w utworach czwarto- i trzeciorzędowych na terenie gminy jest słabo rozpoznana.

Warunki występowania wód podziemnych w obrębie czwartorzędu są bardzo skomplikowane, wynikające przede wszystkim z nieciągłości warstw wodonośnych. Tym niemniej utwory czwartorzędowe stanowią główne źródło ujmowania wód podziemnych dla celów użytkowych na

11

obszarze gminy. W obrębie tych utworów wyróżnia się kilka poziomów wodonośnych, charakteryzujących się zróżnicowaną zasobnością i zasięgiem przestrzennym. Wody z ujęć czwartorzędowych, a w szczególności z poziomu wodonośnego międzymorenowego są podstawowym źródłem zaopatrzenia ludności w wodę na terenie gminy Jasionówka. Warstwy tego poziomu tworzą naprzemianległe z glinami piaski i żwiry znajdujące się na znacznych głębokościach. W dolinach rzek wody poziomu przypowierzchniowego występują w aluwiach rzecznych oraz w utworach wodnolodowcowych. Głębokość zalegania zwierciadła wody w dolinach rzecznych i zagłębieniach waha się w zależności od intensywności opadów i roztopów wiosennych. Wody tego poziomu są narażone na różnego rodzaju zanieczyszczenia.

Zasoby określa się dla Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (zwanych GZWP). Najbliżej gminy Jasionówka znajdują się 2 takie zbiorniki: pradoliny rzeki Biebrzy (GZW-217), pradoliny rzeki Supraśl (GZW-218). Na terenie powiatu monieckiego nie występuje deficyt zasobów eksploatacyjnych wód podziemnych. Eksploatowane są przede wszystkim wody wgłębne, które są oddzielone od powierzchni ziemi warstwą utworów nieprzepuszczalnych. Zasilane są wodami opadowymi przez nieciągłości warstw nieprzepuszczalnych. Im głębiej zalegają tym są czystsze.

W podziale na regiony glebowo-rolnicze (wg. JUNG Puławy 1988 r.) obszar gminy należy do regionu Moniecko-Dąbrowskiego. Wśród gruntów ornych dominują gleby kompleksów żytnich. Cechą charakterystyczną regionu jest duża kamienistość. Pod względem typologicznym gleby gminy Jasionówka są mało zróżnicowane. Na obszarze gminy dominują gleby piaskowe różnych typów genetycznych: gleby bielicowe, rdzawe, brunatne kwaśne. Czarne ziemie, gleby murszowo-mineralne oraz gleby torfowe występują rozproszone na obszarze całej gminy, głównie na użytkach zielonych położonych w dolinach cieków wodnych i obniżeniach terenowych.

Obszar występowania złóż kruszywa stanowią grunty rolne w klasach bonitacji V-VI oraz grunty leśne IV-VI o funkcji gospodarczej. Częściowo są to grunty gleb porolnych.

Charakterystyczne cechy gleby porolnej to obecność warstwy płużnej ukształtowanej w wyniku uprawy rolniczej gleby związanej z orką i nawożeniem. Jest to warstwa silnie ubita, słabo przepuszczalna, 20-30 cm pod powierzchnią gruntu i do tej głębokości w zasadzie ograniczają się procesy przemian i obiegu materii organicznej oraz aktywności biologicznej gleby porolnej.

Głównymi cechami drzewostanów powstałych na gruntach porolnych są: uproszczona struktura gatunkowa, wiekowa, wysokościowa oraz specyficzne warunki glebowo-siedliskowe. Z ekologicznego punktu widzenia drzewostany te są bliższe agrocenozom, pozbawionym właściwości regulacyjnych, niż ekosystemom leśnym, w których sieć powiązań troficznych i biologiczna różnorodność zapewniają trwałą biologiczną stabilność. W tym sensie pierwsze pokolenie drzew na

12

dawnym gruncie nieleśnym stanowi pewną fazę procesu lasotwórczego, sztucznie zainicjowanego, przez narzucenie obcego zbiorowiska leśnego. Adaptacja takiego zbiorowiska niesie w sobie zawsze zjawiska chorobowe. Znaczna część gruntów dawniej użytkowanych rolniczo zalesiona została sosną, bez względu na potencjalne możliwości siedliska.

Zgodnie z regionalizacją przyrodniczo-leśną Nadleśnictwo Knyszyn w tym gmina Jasionówka znajduje się w Krainie Mazursko-Podlaskiej, Dzielnica 5: Wysoczyzny Białostockiej, 5c: Puszczy Knyszyńskiej (obręb Knyszyn) natomiast podział geobotaniczny (Szafer, Pawłowski 1972), lokalizuje teren nadleśnictwa w: Obszarze Eurosyberyjskim, Prowincji Środkowoeuropejskiej, Dziale Północnym (B), Krainie Białowiesko-Knyszyńskiej (24), Okręgu Puszczy Knyszyńskiej (24b). W podziale administracyjnym lasy gminy Jasionówka wchodzą w skład Nadleśnictwa Knyszyn. Lasy w gminie Jasionówka stanowią 13 % powierzchni gminy. Największe skupisko w postaci kompleksu leśnego stanowi Puszcza Knyszyńska. Pozostałe tereny leśne są niewielkimi skupiskami odznaczającymi się dużą fragmentacją. Dominującą klasa drzewostanu jest II klasa wieku. Na siedliskach boru mieszanego świeżego drzewostan tworzy głównie sosna z niewielką domieszka brzozy osiki i świerku. Za lasy wodochronne uznane były lasy uroczyska Czarnystok (poza oddziaływaniem opracowywanego terenu).

Zespoły roślinne, będące podstawową jednostką florystyczną, są ściśle skorelowane z żyznością i wilgotnością siedlisk. Pełnią więc rolę dobrych wskaźników ich potencjalnych możliwości. Obszar Nadleśnictwa Knyszyn reprezentowany jest przeważnie przez zespół roślinny borów mieszanych wysokich (Carici digitatae-Piceetum) ze świerkowo-sosnowym drzewostanem, oraz w znacznie mniejszym stopniu przez bór mieszany sosnowy (Calamagrostio-Pinetum). Dość liczne na tym obszarze bory świeże są reprezentowane przez bory sosnowe (Peucedano-Pinetum).

Na terenie Nadleśnictwa Knyszyn istnieją też zbiorowiska znacznie odbiegające od naturalnych. Są to tzw. leśne zbiorowiska zastępcze. Ich skład florystyczny w istotny sposób różni się od składu zespołów naturalnych. Większość ekosystemów przekształconych w wyniku gospodarki leśnej posiada fitocenozy, w których zmianie uległ drzewostan, natomiast pozostałe składniki są zbliżone do występujących w zbiorowiskach naturalnych. Ekosystemy przekształcone występują też na glebach porolnych z wyraźnie ukształtowaną warstwą płużną. Kompleksami leśnymi, na których gospodarka leśna jest szczególnie utrudniona, są kompleksy o powierzchni do 5 ha. Przeważającą część gruntów nadleśnictwa stanowi zwarty, dobrze rozgraniczony w terenie, kompleks główny Puszczy Knyszyńskiej. Umożliwia to prowadzenie prawidłowej, proekologicznej gospodarki leśnej, powiązanej z efektywną ochroną zasobów przyrody. Największy udział w drzewostanach nadleśnictwa ma sosna, zajmująca ponad 70% powierzchni nadleśnictwa. Wynika to częściowo ze struktury siedlisk leśnych, zdominowanej przez siedliska borowe (bory i bory mieszane zajmują łącznie 48,4% powierzchni nadleśnictwa), a na tych siedliskach naturalnym

13

dominantem jest zazwyczaj sosna.

Na omawianym terenie nie występują siedliska przyrodnicze z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. Według informacji zawartych w interaktywnym portalu Lasów Państwowych, na opracowywanym terenie nie występują chronione gatunki roślin i zwierząt.

Środowisko przyrodnicze reprezentowane jest przez typ krajobrazu naturalnego o charakterze rolniczo-leśnym. Dominującą rolę w krajobrazie omawianego terenu odgrywa roślinność pól uprawnych i odłogowanych, roślinność pastwisk i nieużytków. Uzupełnienie stanowią zadrzewienia i zakrzaczenia śródpolne oraz niewielkie lasy. Lasy porastają ubogie siedliska borowe z monokulturą sosny w niskich klasach wieku. Na obszarze objętym opracowaniem występują zróżnicowane zbiorowiska roślinne zaliczające się do kilku grup. Ogólnie występujące tu zespoły roślinności można podzielić na:

a) roślinność antropogeniczną - zbiorowiska segetalne upraw rolnych oraz zbiorowiska ruderalne;

b) roślinność seminaturalną - niewielkie zbiorowiska leśne na siedliskach borowych oraz, fragmenty roślinności łąk i pastwisk.

Przestrzennie przeważają zbiorowiska segetalne towarzyszące uprawom rolniczym i nieużytki porolne. Z przyrodniczego punktu widzenia, jako element ukształtowany w wyniku działalności człowieka, nie przedstawiają one większej wartości fitosocjologicznej i biocenotycznej.

Zbiorowiska seminaturalne o różnym stopniu zachowania zlokalizowane w różnych częściach analizowanego obszaru podzielić można na:

- fragmenty ekosystemów leśnych w typie siedliskowym boru z dominacją sosny

- zbiorowiska łąkowe i pastwiskowe.

Brak jest dokładnych danych dotyczących fauny zasiedlającej większość obszaru opracowania. Z obserwacji terenowych wynika, że obszar objęty opracowaniem jest siedliskiem fauny typowej dla obszarów terenów otwartych rolniczo - osadniczych.

Na omawianym terenie nie występuje roślinność o wysokich walorach przyrodniczych. Skala i zasięg zmian zachodzących w szacie roślinnej są wynikiem działań podejmowanych przez człowieka. Po przeanalizowaniu dostępnych materiałów nie odnotowano występowania roślin chronionych. Jeżeli chodzi o rośliny chronione, to ich występowanie na terenie opracowania wymaga potwierdzenia poprzez oznaczenie ich stanowisk na gruncie. Należy tutaj zaznaczyć, iż sporządzenie pełnej listy roślin chronionych oraz ich stanowisk jest możliwe dopiero po przeprowadzeniu na omawianym terenie dokładnych badań florystycznych prowadzonych właśnie pod tym kątem.

W latach 2001-2003 teren województwa podlaskiego został objęty projektem „Ochrony stanowisk granicznika płucnika w Polsce północno-wschodniej”. Porost ten jest gatunkiem podlegającym ochronie ścisłej, dodatkowo wymienionym w “Czerwonej liście porostów” w

14

kategorii „Ex” tzn. wymierający. Na obszarze Nadleśnictwa Knyszyn nie znaleziono jednak stanowisk Lobaria pulmonaria, i zaliczono je do miejsc potencjalnego występowania.

Zgodnie z podziałem Polski na dzielnice i regiony rolniczo-klimatyczne według Gumińskiego (1948), opisywany obszar znajduje się w dzielnicy IX - Wschodniej. S. Pióro (1973) zalicza omawiany obszar do Krainy Wysoczyzn Północnopodlaskich. Wiszniewski i Chełchowski (1987) umieszczają ten obszar w regionie Mazursko-Białostockim. Według podziału Polski na regiony klimatyczne na podstawie średniej rocznej frekwencji dni z różnymi typami pogody (A. Wosia 1994) obszar ten leży w większości w regionie XII - Mazursko-Podlaskim i częściowo w regionie XI - Środkowomazurskim.

W podziale klimatycznym województwa podlaskiego A. Górniaka (2000) Nadleśnictwo Knyszyn lokuje się w regionie Podlaskim, subregionie Białostockim. Klimat regionu cechuje krótki okres wegetacji, długi okres zalegania pokrywy śnieżnej, późne wiosenne i wczesne jesienne przymrozki, maksimum opadów przypadające na okres letni oraz dominacja wiatrów z sektora zachodniego. W sumie warunki klimatyczne w tej części kraju są niekorzystne, a pod względem surowości porównywalne z pasem pogórzy (Sasinowski, 1995).

Średnia roczna temperatura Wysoczyzny Białostockiej wynosi 6,8° C. Skrajne wartości temperatury w latach 1961-1995 osiągnęły w Białymstoku minimum -35,4°C oraz maksimum 35,5°C. Amplituda średnich miesięcznych temperatur to 21,6°C dla Białegostoku. Na omawianym terenie występuje dość ciepłe lato o temperaturze lipca około 17,3°C oraz ostra zima, o średniej temperaturze stycznia -4,3C°. W województwie podlaskim przeważa pogoda ciepła, która utrzymuje się przez ponad 4 miesiące w roku. Okres ze średnią dobową temperaturą poniżej zera, w Polsce północno-wschodniej jest najdłuższy w ciągu roku w nizinnej części kraju. Okres wegetacyjny według kryterium termicznego (średnia dobowa temperatura powietrza wyższa od 5°C) zaczyna się na omawianym terenie pod koniec pierwszej dekady kwietnia i kończy się w trzeciej dekadzie października (T. Niedźwiedź, D. Limanówka, 1992). Puszczę Knyszyńską cechuje stosunkowo krótki fenologiczny okres wegetacyjny, czyli liczba dni od wczesnej wiosny do wczesnej jesieni - ok. 122 dni. Początek wczesnej wiosny (dzień zakwitania tych roślin, których kwiaty rozwijają się równocześnie z rozwijaniem liści - czeremcha, klon, brzoza brodawkowata, porzeczka czerwona i złota, poziomka, mniszek lekarski) następuje ok. 6.V, a wczesnej jesieni (pełnia kwitnienia wrzosu oraz dojrzewanie owoców kasztanowca, derenia świdwy, ligustru) ok. 4.IX. Maksymalna, rzeczywista prędkość wiatru w porywach odnotowana na stacji synoptycznej w Białymstoku wynosiła 30 m/s. Minimum średniej miesięcznej prędkości wiatru przypada na sierpień, a maksimum na styczeń. Od października do marca w województwie podlaskim dominują wiatry południowo-zachodnie a od kwietnia do września północno-zachodnie i zachodnie.

W ciągu roku cisze atmosferyczne najczęściej występują w sierpniu. Generalnie w miesiącach

15

letnich występują one dwukrotnie częściej niż zimą. (Górniak, 2000). Średnia wielkość opadów atmosferycznych w latach 1961-1995 w województwie podlaskim wyniosła 593 mm i oscylowała od 459 mm do 805 mm rocznie (Górniak, 2000). Opady przeważają w półroczu ciepłym (kwiecień-wrzesień), stanowiąc wtedy 62% sumy rocznej. Maksimum, podobnie jak w większości dzielnic Polski, przypada na miesiące letnie (czerwiec-sierpień), minimum na luty (Górniak, 2000). Okres od października do lutego należy do najwilgotniejszej części roku ze średnimi wartościami przekraczającymi 85%. Najmniejsza wilgotność występuje w maju spadając czasami poniżej 65% (Górniak, 2000). Zachmurzenie uwarunkowane jest rodzajem masy powietrza i modyfikowane jest przez sezonowe zmiany intensywności promieniowania słonecznego oraz charakter powierzchni terenu. Średnie zachmurzenie w województwie jest najmniejsze od maja do września a największe od listopada do lutego.

Na terenie gminy występuje wiele gatunków ssaków. Równie liczną grupę stanowią ptaki, zarówno gniazdujące jak i przelotne skupiające się na terenach podmokłych oraz terenach położonbego w kierunku południowym Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej. Na obszarze objętym planem jak również w granicach analizowanego terenu nie stwierdzono stanowisk chronionych gatunków roślin, zwierząt, grzybów, użytków ekologicznych, pomników przyrody. Teren objęty planem leży poza granicami obszarów należących do sieci NATURA 2000. Najbliższy Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 (SOO) “Ostoja Knyszyńska” (PLH200006) oraz Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 (OSO) „Puszcza Knyszyńska” (kod obszaru: PLB 200003), znajdują się w odległości ok. 3 km w kierunku południowym.

Przekształcenia środowiska naturalnego polegają na miejscowych zmianach rzeźby terenu wskutek eksploatacji złóż kruszywa naturalnego. Obszar występowania złóż kruszywa stanowią grunty rolne oraz częściowo leśne. Stopień urbanizacji w sąsiedztwie projektowanego terenu górniczego jest niski. Najbliższa zabudowa mieszkaniowa zlokalizowana jest w pobliskich wsiach, poza terenem opracowania i poza terenem oddziaływania planowanej inwestycji.

Przyszłe przekształcenia środowiska naturalnego będą polegać na zmianach związanych z odkrywkowym wydobywaniem kopalin. Podstawowym czynnikiem degradującym powierzchnię ziemi jest eksploatacja kopalin. Prowadzenie tej działalności zgodnie z wydaną koncesją, a zatem z przepisami prawa górniczego w zdecydowany sposób ograniczy niekorzystny wpływ na środowisko przyrodnicze. Przewidziana i kontrolowana eksploatacja kopalin na terenie objętym opracowaniem, po rekultywacji stanie się użytecznym obszarem o charakterze leśnym z możliwością wykorzystania terenu zgodnie z zapotrzebowaniem społecznym. Dostosowanie poprzez zapisy planu funkcji użytkowania terenu i określenie w przepisach szczególnych (uzyskane decyzje zgodnie z wymogami prawa) intensywności zagospodarowania terenu do uwarunkowań przyrodniczych zapewni twałość podstawowych procesów przyrodniczych i warunki odnawialności

16

zasobów środowiska przyrodniczego. Realizacja powierzchniowej eksploatacji kruszywa wpłynie na zmianę krajobrazu oraz czasową zmianę stanu powietrza atmosferycznego i poziomu hałasu.

Na terenie opracowania sposób zagospodarowania ulegnie zmianie w części przeznaczonej pod eksploatację kruszywa. Szczegółowe ustalenia wprowadzone do planu zagospodarowania przestrzennego będą wystarczającym zabezpieczeniem uniemożliwiającym negatywne w skutkach oddziaływanie na środowisko przyrodnicze i zdrowie ludzi.

Cenne zespoły roślinności z rzadkimi gatunkami roślin, stanowiące ostoję drobnej fauny i miejsc gniazdowania ptaków objęte strefą ochronną, znajdują się poza znaczącym oddziaływaniem analizowanego terenu, w związku z powyższym będą objęte skuteczną formą ochrony różnorodności biologicznej.

W przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu stan środowiska przyrodniczego nie ulegnie znaczącym zmianom, na tarenach nieużytkowanych rolniczo będzi postępowała sukcesja leśna. Jest duże prawdopodobieństwo, że będzie wzrastające zainteresowanie nielegalnym i niekontrolowanym wydobywaniem kruszywa mineralnego na potrzeby lokalnej ludności.

2.2. Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem.

Ustalenia planu dotyczą obszaru niezabudowanego, który ze względu na dobre warunki przewietrzania, posiada dużą zdolność do samooczyszczania. W krajobrazie dominuje mało zróżnicowana struktura ekologiczna - typ krajobrazu naturalnego o charakterze rolniczo-leśnym. Stopień urbanizacji na analizowanym obszarze jest niski. Znaczna część gruntów jest odłogowana w wyniku czego w miejsce agrocenoz pojawia się roślinność ruderalna oraz samosiewy. Teren objęty planem jest częściowo zalesiony.

Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem ulegnie czasowej zmianie w części przeznaczonej pod eksploatację kruszywa. W związku z powyższym uwagę należy skupić na ochronie wód powierzchniowych i podziemnych, ochronie powierzchni ziemi, ochronie powietrza i klimatu lokalnego oraz powiązań przyrodniczych. Przy uwzględnieniu zaproponowanych działań ochronnych środowisko przyrodnicze w dlaszym ciągu będzie odporne na obciążenia antropogeniczne. Planuje się, że przedsięwzięcie polegające na powierzchniowej eksploatacji kruszywa naturalnego metodą odkrywkową, obejmować będzie powierzchnię udokumentowanego złoża. Wyrobisko poeksploatacyjne, które powstanie po wydobyciu kruszywa na terenie gminy Jasionówka będzie w bliskim sąsiedztwie złoża Stok (poza terenem planu, na gruntach gminy Korycin). W bezpośrednim sąsiedztwie brak jakichkolwiek elementów zagospodarowania, które utrudniałyby prowadzenie prac wydobywczych.

Zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie

17

przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. 2010 nr 213 poz. 1397) przedsięwzięcie: „wydobywanie kopalin ze złoża metodą odkrywkową (...)” zostało zaliczone do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, dla których może być wymagany raport oddziaływania na środowisko. Inwestor będzie zobligowany do uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwziecia polegającego na wydobywaniu kruszywa naturalnego ze złoża. Ponieważ istota działalności gospodarczej na złożu polega na trwałym ubytku masy złoża, przekształcenia wywołane eksploatacją mają charakter trwały. W wyniku eksploatacji nastąpi przekształcenie terenu - wyłączenie terenów z użytkowania rolniczego i częściowo leśnego, co wiąże się z wycinką drzew. Na powierzchni ok. 8,34 ha powstanie wyrobisko poeksploatacyjne. Teren przyległy do tych wyrobisk (w obrębie działek inwestorskich), w trakcie prowadzonej eksploatacji wykorzystany będzie na zwałowiska nadkładu, drogi kopalniane, plac dla sprzętu i ewentualnie zaplecze socjalno - biurowe. Po rekultywacji teren zostanie przywrócony do użytkowania prawdopodobnie w kierunku leśnym. Przewiduje się, że eksploatacja kopaliny nie wpłynie znacząco na reżim wód podziemnych w rejonie wyrobiska. Zmiany poziomu wód gruntowych będą stanowiły niewielki procent amplitudy naturalnych wahań w tym obszarze, a istniejące w sąsiedztwie eksploatowane jeszcze złoże o zbliżonych cechach potwierdza prognozowane nieznaczne zmiany w stosunku do wód podziemnych. Powyższe nie będzie miało wpływu na ilość i jakość wód GZWP, który leży poza granicami gminy Jasionówka. Zmiany w zakresie hydrogeologii nie wywrą negatywnego wpływu na środowisko i wszystkie jego komponenty w obszarze rozpatrywania ani na tereny sąsiednie. Definitywnie, po zakończeniu eksploatacji i zrekultywowaniu terenu, eksploatacja złoża w granicach planu nie wywrze negatywnego wpływu na roślinność.

Po analizie zakresu planowanej inwestycji nie stwierdzono występowania znaczących negatywnych oddziaływań na poszczególne elementy środowiska, biorąc również pod uwagę oddziaływania skumulowane wynikające z bezpośredniego sąsiedztwa i w przyszłości połaczenia obszarów górniczych. Biorąc jednak pod uwagę, iż na istniejącym przylegającym terenie w gminie Korycin (poza granicami gminy Jasionówka) dalej prowadzone będzie wydobycie kopaliny, utworzenie nowego obszaru będącego kontynuacją spowoduje nieznaczące obciążenie dla środowiska, przy znacznych efektach gospodarczych. Proponowany w koncesji wariant wydobycia kopaliny po uwzględnieniu wymogów prawa górniczego oraz zastosowaniu zgodnych z wymogami prawa technologii będzie miał docelowo nieznaczny wpływ na środowisko. Wydobywanie kruszywa naturalnego ze złoża prowadzone będzie na podstawie udzielonej koncesji na wydobywanie zgodnie z technicznymi warunkami ustalonymi w projekcie zagospodarowania złoża oraz w planach ruchu sporządzanych na każde kolejne 5 lat obowiązywania koncesji. Analiza zastosowanych rozwiązań technicznych w procesie wydobywania kopaliny pozwala na

18

stwierdzenie, że przy właściwej organizacji pracy zakład nie będzie powodował negatywnego oddziaływania na środowisko oraz zdrowie i życie ludzi.

Powierzchniowa eksploatacja kruszywa wiąże się z rekultywacją terenu powydobywczego. W wyniku rekultywacji terenu przekształconego działalnością górniczą zostanie odtworzony profil glebowy, a grunty nie będą niższej klasy bonitacyjnej niż przed rozpoczęciem eksploatacji. Zaleca się aby rekultywacja była prowadzona w kierunku leśnym w odniesieniu do suchej części złoża oraz wodno-rekreacyjnym w odniesieniu do zawodnionej części złoża. Po zastosowaniu rozwiązań mających na celu zapobieganie lub ograniczanie negatywnych oddziaływań na środowisko realizacja zapisów zmiany studium a następnie planu zagospodarowania przestrzennego nie stanowi potencjalnie znaczącego zagrożenia dla środowiska.

2.3. Istniejące problemy ochrony środowiska z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.

Na omawianym terenie nie występują obszarowe jak i jednostkowe formy chronione w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody. W granicach opracowania nie występują problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu. Teren objęty planem leży poza granicami obszarów należących do sieci NATURA 2000. Najbliższy Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 (SOO) “Ostoja Knyszyńska” (PLH200006) oraz Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 (OSO) „Puszcza Knyszyńska” (kod obszaru: PLB 200003), znajdują się w odległości ok. 3 km w kierunku południowym i wschodnim. Najbliżej położonymi obszarami podlegającymi ochronie na mocy ustawy o ochronie przyrody jest Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej, położony w odległości około 3 km na południe od granic omawianego terenu oraz Rezerwat przyrody "Wielki Las" leżący w granicach Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej w odległości ok. 4 km od analizowanego obszaru. Pozostałe obszary podlegające ochronie, min. Biebrzański Park Narodowy oraz Białowieski Park Narodowy położone sa w odległości powyżej 25 km od gminy Jasionówka. Na omawianym terenie nie zidentyfikowano innych form ochrony przyrody podlegajacych ochronie prawnej. Na terenie Nadleśnictwa Knyszyn, który obejmuje gminę Jasionówka, zostały wyznaczone strefy ochronne obejmujące miejsca rozrodu i regularnego przebywania orlika krzykliwego (Aquila pomarina), bociana czarnego (Ciconia nigra) i bielika (Haliaeetus albicilla). Występuje tu również wiele ssaków i gryzonie. Bliskimi zagrożenia w skali kraju gatunkami zwierząt podlegającymi ochronie ścisłej, występującymi na terenie nadleśnictwa są duże drapieżniki: ryś (Lynx lynx) i wilk (Canis lupus). Puszcza Knyszyńska stanowi jedną z ważniejszych ostoi dla obu tych gatunków.

Na obszarze objętym planem nie występują obiekty zabytkowe wpisane do rejestru zabytków.

19

Przedmiotowy teren nie jest objęty strefą ochrony konserwatorskiej, ochrony ekspozycji, ochrony krajobrazu, również nie obejmuje obszarów krajobrazu integralnie związanego z zespołami i obiektami zabytkowymi.

Obok głównych szlaków migracji zwierząt wyróżnia się korytarze ekologiczne niższej rangi, w tym projektowany KPn- 3B Dolina Brzozówki, który przebiega w odległości ok.0,5 km na zachód od analizowanego terenu. Pełni on ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej. Połączenie Puszczy Knyszyńskiej z Augustowską jest istotne dla rozwoju i utrzymania stabilności populacji zagrożonych gatunków. W obecnym kształcie około 60% powierzchni korytarzy ekologicznych pokrywa się z terenami objętymi ochroną prawną.

Realizacja projektowanego dokumentu ze względu na sposób zagospodarowania, skalę oraz położenie terenu nie będzie negatywnie oddziaływać na tereny objęte ochroną prawną. Zwierzęta zasiedlają wszystkie elementy środowiska naturalnego, jednak wiedza na temat zwierząt dzikożyjących na przedmiotowym terenie jest niepełna. Brak jest kompleksowych opracowań monograficznych, a materiały źródłowe dotyczą wybranych gatunków. Nie prowadzono prac badawczych i inwentaryzacyjnych, obejmujących całą zoocenozę. Takie opracowanie pozwoliłoby na ocenę tendencji zmian w składzie gatunkowym i ich liczebności.

2.4. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu.

Celami ochronnymi istotnymi dla projektowanego dokumentu jest przestrzeganie ustaleń dotyczących obszarów specjalnej ochrony ptaków i siedlisk Natura 2000 oraz Parku Krajobrazowego Puszcza Knyszyńska. Ponadto ważna jest również ochrona lokalnych korytarzy ekologicznych. Powiązania przyrodnicze ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, na terenie objętym planem przedstawiają się następująco. Zawężanie ochrony cennych obszarów przyrodniczych do tworzenia izolowanych przestrzennie form ochronnych nie gwarantuje osiągnięcia zamierzonego celu wspólnotowego, toteż dla zapewnienia trwałości funkcjonowania układów przyrodniczych niezbędne jest tworzenie wzajemnych powiązań przestrzennych pomiędzy ważnymi obiektami.

Studium uwarunkowań oraz miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego określają kierunki zagospodarowania przestrzennego w sposób wiążący dla organów gminy. Istnienie obszaru Natura 2000 oraz pozostałych elementów objętych ochroną prawną w granicach gminy Jasionówka zostało uwzględnione w sporządzanym przez gminę opracowaniu ekofizjograficznym oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, wytyczającym kierunki

20

polityki przestrzennej gminy. Przyjęte przez gminę kierunki działania respektują cele wyznaczone w dokumentach wyższego rzędu: powiatowych i wojewódzkich. Głównym celem planu jest realizacja inwestycji z poszanowaniem zrównoważonego rozwoju i racjonalnego gospodarowania elementami środowiska.

Podczas opracowywania prognozy oddziaływania na środowisko wzięto pod uwagę przebieg granic obszaru Natura 2000 oraz granic Parku Krajobrazowego Puszcza Knyszyńska, a także przebieg korytarzy ekologicznych, a także informacje o rzeczywistym występowaniu elementów przyrody, które są w tym obszarze przedmiotem ochrony - a więc siedlisk przyrodniczych oraz gatunków ujętych w załącznikach do Dyrektywy Ptasiej i Siedliskowej.

Puszcza Knyszyńska jest dużym kompleksem leśnym z dominującymi lasami iglastymi. Na jej obszarze istnieje wiele polan, łąk, terenów uprawnych i wsi. Charakteryzuje się również dużą ilością strumieni i niewielkich rzek, a także źródlisk, młak i wysięków. Puszcza Knyszyńska uznana została za ostoje ptasią o randze europejskiej. Występuje tu przynajmniej 38 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, a 14 spośród nich znalazło się również w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Ostoję zasiedla przynajmniej 1% krajowej populacji: błotniaka łąkowego, błotniaka zbożowego, trzmielojada, orlika krzykliwego, gadożera, bociana czarnego, cietrzewia, dubelta, dzięcioła białogrzbietego, dzięcioła trójpalczastego, puchacza, włochatki, sowy błotnej i kraski. Odnotowano tu również wysokie zagęszczenie zimorodka. Obszary i stanowiska chronione położone są poza zasięgiem oddziaływania planu.

Obszary Specjalnej Ochrony Siedlisk (SOO)

Ostoja Knyszyńska - PLH 200006

Obszar obejmuje rozległy kompleks leśny Puszczy Knyszyńskiej. W ostoi tej znajduje się wiele fragmentów lasów o naturalnym charakterze. Powierzchne leśne porozcinane są przez użytkowane rolniczo doliny niewielkich rzek i polany. Bardzo zróżnicowana rzeźba terenu i mozaika siedlisk decyduje o dużych walorach krajobrazowych tego terenu. Osobliwością Puszczy Knyszyńskiej są liczne źródliska. W Puszczy dominują drzewostany iglaste. Największe powierzchnie porastają bory mieszane. Lasy liściaste Puszczy to przede wszystkim grądy, olsy, sosnowo - brzozowe lasy bagienne, a w dolinach rzecznych łęgi złożone z olch i jesionów.

Najcenniejsze przyrodniczo fragmenty PKPK zostały objęte ochroną rezerwatową. Na terenie Parku i w jego otulinie zostało powołanych 21 rezerwatów przyrody. Trzy z nich (Karczmisko, Krzemianka i Wielki Las) znajdują się w Nadleśnictwie Knyszyn. Faunę o charakterze puszczańskim reprezentują m. in. duże drapieżniki - wilk i ryś. Na terenie ostoi występuje jedno z pięciu wolno żyjących stad żubra w Polsce. W sumie Puszcza jest ostoją 43 gatunków zwierząt cennych dla zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy. Obszar ten jest również ważną ostoją

21

ptasią o randze europejskiej. Ostoja jest również jedynym w Polsce znanym stanowiskiem motyla - modraszka eroides.

Dyrektywa Rady 79/409/EWG o ochronie dziko żyjących ptaków, znana jako Dyrektywa Ptasia uchwalona 2 kwietnia 1979 roku, a zmodyfikowana dyrektywami 981/854/EWG, 85/411/EWG, 86/122/EWG, 91/244/EWG i 94/24/EWG oraz Dyrektywa Rady 92/43/EWG o ochronie naturalnych siedlisk oraz dziko żyjącej fauny i flory, znana jako Dyrektywa Siedliskowa uchwalona 21 maja 1992 roku, zmieniona dyrektywą 97/62/EWG zobowiązują rządy państw członkowskich do wytypowania specjalnych obszarów ochrony siedlisk (według wskazań Dyrektywy Siedliskowej) i obszarów specjalnej ochrony ptaków (według wskazań Dyrektywy Ptasiej), które razem tworzyć będą tzw. sieć obszarów Natura 2000. Celem projektu jest zwiększenie skuteczności działań ochronnych poprzez utworzenie kompletnej i spójnej metodycznie i funkcjonalnie sieci, zastosowanie procedury weryfikacji wyboru poszczególnych jej elementów oraz wprowadzanie w życie zasady integracji ochrony przyrody z różnymi sektorami działalności ludzkiej. Cel ten będzie realizowany poprzez:

- zabezpieczenie siedlisk zagrożonych lub reprezentatywnych dla wyróżnionych regionów biogeograficznych,

- zabezpieczenie egzystencji roślin oraz zwierząt zagrożonych i rzadkich na terytorium Wspólnoty albo poprzez ochronę gatunkową, albo poprzez ochronę ich biotopów.

Zasięg Obszarów Natura 2000 na terenie Nadleśnictwa Knyszyn w dużej części pokrywa się z zasięgiem Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej i częściowo jego otuliny oraz z Narwiańskim i Biebrzańskim Parkiem Narodowym i ich otulinami. W zasięgu nadleśnictwa znajdują się obszary Dyrektywy Ptasiej, oraz dwa Dyrektywy Siedliskowej.

Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej

Utworzony w maju 1988 r. Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej otrzymał imię prof. Witolda Sławińskiego. Wokół parku utworzono strefę ochronną, tzw. „otulinę” o powierzchni 52255 ha. W ten sposób park wraz z otuliną objął niemal całą Puszczę Knyszyńską. Obszar objęty ochroną liczy ponad 126 tys. ha. Lasy i zadrzewienia zajmują 82,1 % jego powierzchni. Występuje tu ponad 150 gatunków ptaków. Wśród nich są gatunki rzadkie i ginące: bielik, kania ruda oraz derkacz, a także: bocian czarny, żuraw, trzmielojad, gadożer, orlik krzykliwy i włochaty, puchacz, sóweczka, włochatka oraz dzięcioły. Stwierdzono tu występowanie 18 gatunków drobnych ssaków, m.in.: ryjówki aksamitnej i malutkiej, rzęsorka rzeczka, badylarki, smużki, darniówki zwyczajnej i myszy leśnej. Do najciekawszych należą koszatki i orzesznice, których obecność świadczy o wysokim stopniu naturalności środowiska. Puszcza Knyszyńska może pochwalić się obecnością największych polskich ssaków - żubrów (stado wolnożyjące). Bardzo atrakcyjnym mieszkańcem

22

puszczy jest jeleń. Liczne są też dziki oraz sarny. Drapieżniki reprezentują: wilki, lisy, jenoty, borsuki, kuny, łasice i gronostaje oraz nieliczne rysie. Nad brzegami cieków bytują piżmaki i bobry. Cechą wyróżniającą Puszczę Knyszyńską spośród innych kompleksów leśnych jest jej charakter borealny, charakteryzujący się m.in. znacznym udziałem świerka. Północno-wschodnią granicę swego zasięgu osiąga tu dąb bezszypułkowy. Flora puszczy liczy 843 gatunki roślin naczyniowych. Gatunki wymierające to chamedafne północna i fiołek torfowy, narażony na wyginięcie, wierzba borówkolistna i wątlik błotny oraz zagrożone m.in. brzoza niska, wierzba lapońska, goździk pyszny, rosiczka okrągłolistna, stoplamek plamisty, żłobik koralowaty, turówka leśna, żurawina drobnolistna i konietlica syberyjska. Bogata jest także brioflora Puszczy. Odnotowano występowanie 198 gatunków mszaków, z tego 11 gatunków zagrożonych. Flora porostów liczy 280 gatunków, z czego gatunki bardzo rzadkie stanowią 38,6%, a gatunki zagrożone 38,2%.

Rezerwat „Wielki Las” - Celem ochrony jest zachowanie w naturalnym stanie fragmentu Puszczy Knyszyńskiej obejmującego dobrze zachowane, charakterystyczne dla Puszczy zbiorowiska leśne. Ukształtowanie powierzchni rezerwatu jest dość urozmaicone. W północnej i wschodniej części występują wyniesienia morenowe osiągające wysokość względną do 8 m. Część południowa jest tylko lekko sfalowana, z kilkoma zatorfionymi i zabagnionymi obniżeniami. Różnice wysokości na terenie rezerwatu wynoszą 14 m, od 138 m do 152 m n.p.m. Największą powierzchnię zajmuje bór mieszany Calamagrostio-Piceetum z dorodnym drzewostanem sosnowym ze znacznym udziałem świerka. Zatorfione obniżenia na południowym obrzeżu rezerwatu zajmuje ols z rzadkim drzewostanem złożonym z olszy z domieszką świerka i brzozy omszonej. Spotyka się tu podlegającego ochronie gatunkowej storczyka plamistego Dactylorhiza maculata. Wśród olsu występują zbiorowiska krzewiastych wierzb złożone z wierzby szarej Salix cinerea, wierzby uszatej Salix aurita i wierzby pięciopręcikowej Salix pentandra. Spotkać tu można podlegający ochronie gatunkowej kruszczyk błotny Epipactis palustris. Powierzchnia rezerwatu to 129,40 ha.

Na terenie Nadleśnictwa Knyszyn stwierdzono obecność 216 gatunków zwierząt objętych prawną ochroną, w tym 15 bezkręgowców, 4 ryb, 14 płazów, 5 gadów, 158 ptaków i 20 ssaków. Dane odnośnie lokalizacji poszczególnych gatunków nie są pełne.

Według danych na terenie nadleśnictwa stwierdzono występowanie:

_ 9 miejsc występowania bobra, obecnie gatunek rozpowszechniony na terenie niemal całego kraju, w niektórych rejonach kraju populacja wskazuje objawy przegęszczenia.

_ 3 miejsca występowania wilka,

_ 1 miejsce występowania mopka,

_ 1 miejsce występowania czerwończyka nieparka,

_ 3 miejsca występowania szlaczkonia szafrańca,

23

_ 3 gniazda bielika (dwie strefy na terenie nadleśnictwa knyszyn), Bielik jest gatunkiem związanym ze środowiskiem wodnym. Choć bielik należy do grupy gatunków zagrożonych globalnie, w Polsce jest gatunkiem będącym w wyraźnej ekspansji i nic nie wskazuje na to, by w obecnej sytuacji trend ten mógł ulec zmianie, co nie oznacza, że nie jest poddany presji, tak ze strony czynników antropogenicznych, jak i naturalnych.

_ 1 gniazdo bociana czarnego, Bocian czarny preferuje kompleksy leśne o znacznej powierzchni. Optymalne warunki to: trudno dostępne obszary podmokłe i zabagnione.

_ 4 gniazda orlika krzykliwego, Orlik krzykliwy gniazduje w lasch liściastych i mieszanych, położonych w bliskim sąsiedztwie mokradeł, wilgotnych łąk lub użytków rolniczych z śródpolnymi zabagnieniami.

Na analizowanym terenie nie występują typy siedlisk będących przedmiotem ochrony w OSO Puszcza Knyszyńska.

Istotne i wrażliwe na zmiany, z punktu widzenia projektowanego dokumentu są: tereny biologicznie aktywne tworzące system powiązań przyrodniczych, w tym powierzchniowa warstwa gleb, układ hydrologiczny, szczególnie wody gruntowe, istniejąca dendroflora, flora i fauna, powietrze atmosferyczne. Z punktu widzenia projektowanego dokumentu ważnymi celami ochrony środowiska ustanowionymi na szczeblu wspólnotowym, krajowym i lokalnym jest również utrzymanie norm odnośnie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, powietrza atmosferycznego oraz jakości wód powierzchniowych i podziemnych określonych w przepisach szczególnych oraz dokumentach strategicznych wymienionych w punkcie 1.1 przedmiotowej prognozy.

Realizacja dopuszczonego sposobu zagospodarowania spowoduje zmianę ukształtowania powierzchni ziemi. Przewidziana i kontrolowana eksploatacja kopalin ograniczona działaniami ochronnymi polegającymi na zdjęciu warstwy humusowej a w etapie końcowym sukcesywnej wskazanej rekultywacji, pozwoli na działanie w myśl zadsady zrównoważonego rozwoju.

Przedmiotowa zmiana części obszaru gminy Jasionówka stanowi dokument planistyczny o lokalnym znaczeniu. Ze względu na położenie oraz planowany sposób zainwestowania, realizacja dokumentu nie będzie miała negatywnego wpływu na cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym.

24

2.5. Przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne - z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy.

Należy tutaj podkreślić, iż kwalifikację różnego rodzaju oddziaływań często trudno określić. Sformułowania nie precyzują jednoznacznie przedziału czasowego, ani charakteru oddziaływań. Warto zatem zaakcentować, że opis wszelkich uciążliwości ze strony projektu dokumentu planistycznego nie musi uwzględniać wszystkich oddziaływań, ponieważ przy wielu przedsięwzięciach pewne rodzaje uciążliwości nie będą występować na żadnym z etapów: realizacji, eksploatacji czy ewentualnej likwidacji. Mając na uwadze, iż przy sporządzaniu prognozy oddziaływania na środowisko nie ma obowiązku przedstawiania analiz i ocen oddziaływania na poszczególne elementy środowiska w postaci graficznej, a także mając na uwadze dostępne materiały (ekofizjografia oraz mapy poszczególnych instytucji w tym poszczególnych ministerstw oraz lasów państwowych) zaopatrzone w graficzne przedstawienie stanu istniejącego, odstąpiono od powielania rozwiązań w formie kartograficznej. Planowana inwestycja polegająca na wydobywaniu kruszywa pokrywa się z terenem objętym zmianą studium.

Zapisy planu zawierają ustalenia ogólne dotyczące kształtowania i ochrony środowiska oraz zasad rozbudowy infrastruktury technicznej. Realizacja tych zapisów ma znaczenie dla określenia potencjalnego wpływu planowanych działań inwestycyjnych na środowisko przyrodnicze. Na granicach funkcji chronionych muszą być spełnione wszystkie określone przepisami normy. Zastosowane rozwiązania projektowo budowlane muszą zapewniać na granicy funkcji mieszkaniowych (poza granicami planu) warunki akustyczne zgodne z obowiązującymi przepisami.

Na obszarze objętym planem występują złoża kopalin pospolitych - kruszywa naturalnego, na które wydawane są koncesje wydobywcze. Dopuszcza się powierzchniową eksploatację kopalin na warunkach określonych w koncesji, jako zagospodarowanie tymczasowe w granicach wydzieleń wewnętrznych obejmujących złoża. Obowiązuje zachowanie filarów ochronnych określonych na podstawie prawa górniczego i geologicznego oraz obowiązuje rekultywacja istniejących terenów zdegradowanych po wyrobiskowych w kierunku zgodnym z ustaleniami szczegółowymi dla terenu elementarnego oraz na podstawie przepisów odrębnych.

Zainwestowanie na omawianym terenie nie wpłynie na zmiany warunków klimatu lokalnego.

Realizacja ustaleń planu nie wpłynie negatywnie na żadną formę ochrony przyrody ustanowioną na mocy ustawy o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 92, poz.880). Z lokalnym,

25

bezpośrednim zubożeniem lub zlikwidowaniem istniejącej roślinności spotkamy się w miejscu przeznaczonym pod eksploatację kruszywa na terenach dotychczas niezabudowanych i nieuzbrojonych. Naturalne zbiorowiska roślinne zastępowane będą roślinnością rodzimą w wyniku rekultywacji terenu powydobywczego. Oddziaływaniem pośrednim w odniesieniu do siedlisk flory i fauny na terenach zielonych (biologicznie czynnych) bezpośrednio przyległych do powierzchni nieprzepuszczalnych może być podsuszenie gruntów. Mimo utraty istniejących siedlisk, w tym wycinki lasu, nie prognozuje się istotnych negatywnych strat dla bioróżnorodności ze względu na zachowanie od trwałego zainwestowania korytarzy ekologicznych przyrodniczego systemu gminy.

Pozostawienie otwarcia krajobrazowego stanowi istotny elementy zagospodarowania o szczególnym znaczeniu dla kształtowania przestrzeni w tym rejonie. Przewidziane rozwiązania planistyczne prowadzić będą zatem do właściwych i racjonalnych procesów zainwestowania i przyczynią się do uporządkowania krajobrazowych wnętrz po zakończeniu eksploatacji terenu przekształconego. Poprawi się stan krajobrazu w odniesieniu do terenów powyrobiskowych i obszarów eksploatacji złóż kruszywa. Przekształcenia określone poprzez ramy planu miejscowego wpłyną zatem w ogólnym stanie pozytywnie na otaczający krajobraz zarówno w postaci estetycznej i ekologicznej.

Bezpośredni ale krótkotrwały lub chwilowy charakter, może mieć uciążliwość akustyczna związana z fazą budowy i eksploatacji. Warunki klimatu akustycznego zmienią się w niewielkim stopniu jedynie w obrębie zakładu górniczego oraz na przyległej drodze. Poziom hałasu wzrośnie jedynie z powodu wzmożonego ruchu samochodowego, generowanego przez urządzenia pracujące podczas eksploatacji kruszywa. Zasięg uciążliwości dla środowiska działalności gospodarczej, prowadzonej na danym terenie, winien być bezwzględnie ograniczony do obszaru, do którego inwestor posiada tytuł prawny, a znajdujące się w nim pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, winny być wyposażone w środki techniczne ochrony przed tymi uciążliwościami. Ze względu na charakter planowanej inwestycji i dostępne rozwiązania techniczno-technologiczne: brak ścieków przemysłowych oraz odprowadzanie ścieków socjalnych od zbiornika szczelnego, nie przewiduje się zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych. Do celów inwestycyjnych nie ma zapotrzebowania na wodę, nie przewiduje się również zanieczyszczenia bądź obniżenia poziomu wód podziemnych, zarówno na terenie objętym inwestycją jak i terenach przyległych. Mając na uwadze powyższe nie prognozuje się możliwości wystąpienia wzajemnych negatywnych oddziaływań pomiędzy poszczególnymi elementami środowiska. Oddziaływania skumulowane będą dotyczyły poziomu hałasu równocześnie pracujących maszyn podczas wydobywania kruszywa.

26

Tabela: Wpływ realizacji ustaleń dokumentu na poszczególne elementy środowiska Lp

Elementy środowiska

Sposób oddziaływania

Ocena skutków1

1

Różnorodność biologiczna

- likwidacja bioróżnorodności na terenie górniczym w poszczególnych etapach,

- kształtowanie powierzchni terenu podczas etapu realizacji i rekultywacji,

ZB, ZS, D

ZW, D ++++

2

ludzie

-kształtowanie powierzchni terenu podczas etapu realizacji i rekultywacji w związku z tym hałas,

- zwiększenie poziomu hałasu i zanieczyszczenia powietrza w wyniku ruchu samochodowego,

ZS, D

3

zwierzęta

- kształtowanie powierzchni terenu podczas etapu realizacji w związku z tym hałas,

- wyemigrowanie na tereny sąsiednie, likwidacja fauny glebowej,

ZB,ZP,St lub D

4

rośliny

- częściowa likwidacja występującej roślinności na etapie reazlizacji,

- adaptacja pozostałej roślinności,

- nowe nasadzenia na etapie rekultywacji,

ZB,D,St

ZW ++++

5

woda

- możliwe ewentualne spływy i infiltracja zanieczyszczonych wód opadowych z powierzchni utwardzonych,

- w zależności od głębokości eksploataccji oraz sposobujego wydobywania, w tym stosowania urządzeń mechanicznych istnieje możliwość zakłócenia układu funkcjonowania wód wgłębnych ewentualnie zanieczyszczenia w przypadku awarii urządzeń,

ZB,D

6

Powietrze i hałas

- wzrost emisji zanieczyszczeń i hałasu z powodu ruchu pojazdów,

ZB, Ś,

7

powierzchnia ziemi

- odkrywkowa eksploatacja spowoduje trwałe przekształcenia terenu, pierwotna rzeźba ulegnie całkowitemu przekształceniu,

- ingerencja w warstwę glebową podczas realizacji,

- zrównania, wykopy, nasypy itp.

- kształtowanie powierzchni terenu podczas rekultywacji,

ZB, D, St,

8

krajobraz

- zmiana krajobrazu na etapie realizacji i eksploatacji,

- grunty rolne zostaną wyłączone z produkcji,

- na etapie rekultywacji powstanie nowy element w krajobrazie w postaci zbiornika wodnego oraz terenu leśnego,

ZB, D, St

ZB, St +++

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego części gminy Jasionówka (teren położony na gruntach wsi Dobrzyniówka)

Wykonana w ramach strategicznej oceny oddziaływania

na środowisko.

Jasionówka 2012 r.

SPIS TREŚCI

I. WSTĘP

1.1. Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami.

1.2. Informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy.

1.3. Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania.

1.4. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko.

II. STAN ŚRODOWISKA

2.1. Istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu.

2.2. Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem.

2.3.Istniejące problemy ochrony środowiska z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.

2.4. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu.

2.5. Przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne - z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy.

III. ROZWIĄZANIA CHRONIĄCE ŚRODOWISKO

3.1. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru.

3.2. Biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru

2

Natura 2000 oraz integralność tego obszaru - rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.

IV. STRESZCZENIE SPORZĄDZONE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM

3

I. WSTĘP

1.1. Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami.

Przedmiotem niniejszego opracowania jest identyfikacja i analiza prognozowanych oddziaływań na środowisko skutków realizacji miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego części gminy Jasionówka (w dalszej części opracowania zwanym planem), na podstawie uchwały Nr IX/50/11 Rady Gminy Jasionówka z dnia 27 października 2011 r. “w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego części gminy Jasionówka”. Plan obejmuje działki o nr ew.: 22/5 i 23/11 położone w obrębie wsi Dobrzyniówka. Prognoza analizuje przedmiotowe działki wraz z przyległymi terenami, położonymi na gruntach wsi Dobrzyniówka. Przedmiotowy teren przeznaczono pod powierzchniową eksploatację surowców mineralnych.

Obowiązek sporządzenia niniejszej dokumentacji wynika z przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz.Urz.WE L 197 z 21.07.2001, str. 30), tzw. dyrektywa SEA oraz ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz.U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.) - w dalszej części dokumentu zwanej OOŚ. Na podstawie niniejszej ustawy organ administracji publicznej opracowujący projekt studium uwarunkowań, planu zagospodarowania przestrzennego gminy lub wprowadzający zmiany do już przyjętego dokumentu, ma obowiązek przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko z udziałem społeczeństwa. Na podstawie ustawy OOŚ wraz z projektem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, sporządzona została prognoza oddziaływania na środowisko dla części wyodrębnionego terenu wraz z obszarem, na który ustalenia dokumentu mogą potencjalnie oddziaływać.

Zakres oraz stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko dla planu, został uzgodniony w myśl art. 53 ustawy OOŚ z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska pismem znak: WOOŚ.I.411.1.75.2011.AR z dnia 23 grudnia 2011 r. oraz z Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Mońkach pismem znak: NZ-4183-3/1/12, Uzgodnienie nr NZ/Uz-01/12 z dnia 12 stycznia 2012 r.

W odpowiedzi na prośbę Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku informuję, iż na etapie sporządzania prognozy oddziaływania na środowisko miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego części gminy Jasionówka taką wiedzą nie dysponuję. Powyższych informacji będzie mógł udzielić Inwestor na etapie uzyskania decyzji o

4

środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedmiotowego przedsięwzięcia.

Prognoza zawiera opis i ocenę aktualnego stanu środowiska oraz przewidywania skutków jego zmian, spowodowanych oddziaływaniem wprowadzonych doń nowych czynników. W trakcie prognozowania uwzględniono wszystkie poziomy powiązań między przyczynami i skutkami oraz sprecyzowano wnioski i zalecenia na poszczególnych etapach. W prognozie zidentyfikowano i przewidziano oddziaływania będące skutkiem realizacji zmiany studium na zdrowie ludzi oraz na środowisko biogeofizyczne.

Projekt planu, który poddawany jest ocenie w niniejszej prognozie, ma stworzyć warunki prawne dla realizacji projektowanych przedsięwzięć w zgodzie z zasadą zrównoważonego rozwoju i jest elementem realizacji polityki przestrzennej gminy. Planowane przedsięwzięcie będzie polegać na powierzchniowej eksploatacji kruszywa. Wschodnia granica terenu opracowania sąsiaduje z udokumentowanym i obecnie eksploatowanym złożem "Stok" o powierzchni 0,17 ha. Złoże "Stok" położone jest poza granicami gminy Jasionówka na gruntach wsi Stok w gminie Korycin. Plan zagospodarowania przestrzennego jest zgodny z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jasionówka.

Podstawową intencją zamierzanych przekształceń urbanistycznych jest prawidłowe i skuteczne działanie na rzecz zachowania wartości przyrodniczych w oparciu o następujące założenia:

- ochrona terenów przyległych o dużych wartościach przyrodniczych,

- zachowanie terenów objętych ochroną prawną na mocy ustaw szczególnych,

- sukcesywna rekultywacja: zmierzająca do przywrócenia użytkowania leśnego.

Celem opracowania niniejszej „prognozy oddziaływania na środowisko” jest przedstawienie wyników analiz i ocen z punktu widzenia możliwości realizacji postanowień dokumentu planistycznego z równoczesnym:

- dostosowaniem funkcji, struktury i intensywności zagospodarowania przestrzennego do uwarunkowań przyrodniczych,

- zapewnieniem trwałości podstawowych procesów przyrodniczych na obszarze objętym analizą,

- eliminowaniem, ograniczaniem zagrożeń oraz negatywnego oddziaływania na zdrowie i życie ludzi a także środowisko przyrodnicze,

- zachowaniem lokalnych walorów środowiska wraz z powiązaniami struktur przyrodniczych,

- zachowaniem krajobrazu kulturowego obszaru.

Opracowywany dokument ma powiązania z niżej wymienionymi opracowaniami i dokumentami:

- „Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe sporządzone na potrzeby: opracowania projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu działek nr ew. 22/5 i 23/11 wraz z terenami przyległymi, położonymi na gruntach wsi Dobrzyniówka w gminie Jasionówka w woj. Podlaskim -

5

2012 r..

- „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jasionówka”,

- “Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego części gminy Jasionówka” - 2012 r.,

- Prognoza oddziaływania na środowisko planu zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego,

- Plan Urządzania Lasu Nadleśnictwa Knyszyn- Program Ochrony Przyrody, P. P. BIURO URZĄDZANIA LASU I GEODEZJI LEŚNEJ W WARSZAWIE ODDZIAŁ W BIAŁYMSTOKU Białystok 2008 ,

- „Prognoza oddziaływania na środowisko Planu Urządzania Lasu dla Nadleśnictwa Knyszyn, P. P. BIURO URZĄDZANIA LASU I GEODEZJI LEŚNEJ W WARSZAWIE ODDZIAŁ W BIAŁYMSTOKU Białystok 2010 ,

- koncesja udzielona przez Marszałka Województwa Podlaskiego na poszukiwanie i rozpoznawanie złoża kruszywa naturalnego w obrębie działek numer 22/5 i 23/11 położonych na gruntach miejscowości Dobrzyniówka gmina Jasionówka, powiat moniecki oraz w obrębiedziałki nr 69/1 położonej na gruntach miejscowości Stok, gmina Korycin, powiat sokólski, województwo podlaskie, o łącznej powierzchni 8,51 ha - decyzja z dnia 28 kwietnia 2011 r., znak: DIS-III.7422.1.211.1011,

- Projekt prac geologicznych dla udokumentowania złoża kruszywa naturalnego "Dobrzyniowka",

- Mapa geologiczna Polski 1:200 000,

- „Czwartorzęd Polski” Rajmund Galon i Jan Dylik, Warszawa 1967,

- „Geologia kopalniana i hydrogeologia” Andrzej Szczepański, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie - Wydział Geolgiczno-Poszukiwawczy Instytut Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej , skrypty uczelniane nr 747, Kraków 1980,

- Zasoby eksploatacyjne wód podziemnych województwa podlaskiego- EKO-GEO, Suwałki 2004 r.

- Ewidencja złóż kopalin udokumentowanych na terenie województwa podlaskiego,

- ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze ( Dz. U. z 2011 r. Nr 163, poz. 981),

- ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. 2008 nr 199 poz. 1227 ze zm.),

- ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2008 Nr 25, poz. 150 ze zm.),

- ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. 2005 Nr 239, poz. 2019, ze zm.),

- ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U. 2010 nr 185 poz. 1243 ze zm.),

- ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. nr 92 z 2004 r. poz. 880 z późniejszymi zmianami),

- ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 z póń. zm.),

- rozporządzenie Nr 1/06 Wojewody Podlaskiego z dnia 14 marca 2006r. ( Dz.U.Nr 90,poz. 888) w sprawie Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej im. Profesora Witolda Sławińskiego,

- ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym(Dz.U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.),

- materiały dotyczące obszaru Natura 2000,

- mapy ewidencji i klasyfikacji gruntów;

- rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej

6

ochrony ptaków,

- rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,

- Monografia przyrodnicza - Puszcza Knyszyńska;

- pozostałe dokumenty, materiały planistyczne, w tym programy zawierające zadania służące do realizacji ponadlokalnych celów publicznych, materiały przyrodnicze, inwentaryzacyjne i studialne dotyczące środowiska,

-ze stron internetowych: www.mos.gov.pl, www.wrotapodlasia.pl, www.zumi.pl, www.wios.bialystok.pl;

- własne badania terenowe.

1.2. Informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy.

W prognozie uwzględniono informacje zawarte w dostępnych dokumentach i opracowaniach a także programach zawierających zadania służące do realizacji celów ponadlokalnych na terenie objętym planem oraz obszarze obciążonym potencjalnym oddziaływaniem wynikającym z realizacji dokumentu. Prognozy oddziaływania na środowisko oraz inne materiały wymienione w punkcie 1.1 niniejszego opracowania jak również dokumenty planistyczne wyższego rzędu, zostały poddane ocenie strategicznej i uzgodnione przez kompetentne organy. Do oceny interakcji zastosowano głównie metodę analityczno-porównawczą. Dla zbadania stanu środowiska wykorzystano ogólnie dostępne materiały archiwalne uzupełnione i zaktualizowane na podstawie bezpośrednich wizji terenowych.

Prognoza wykonywana była równocześnie z pracami nad projektem planu. Propozycje niektórych zapisów, innych niż w analizowanym projekcie dokumentu - zapisy alternatywne - przekazywane były bezpośrednio zespołowi projektowemu i analizowane na bieżąco. W trakcie postępu prac prowadzono również konsultacje branżowe. W związku z powyższym wniesione uwagi nie zostały wyszczególnione w niniejszym opracowaniu.

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym precyzyjnie określa sposób postępowania w zakresie planowania przestrzennego w gminie, wskazując przy tym niezbędne dokumenty: opracowanie ekofizjograficzne, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Ze względu na interdyscyplinarny charakter powyższych dokumentów oraz ingerencję w środowisko naturalne podczas realizacji ustaleń dokumentu w procesie powstawania, a później w fazie eksploatacji i rekultywacji przedsięwzięć, bardzo ważnym elementem jest zrównoważone podejście. Przy określaniu warunków zagospodarowania, wzieto pod uwagę potrzebę ochrony środowiska. Przy sporządzaniu prognozy skupiono się nad prawidłowym określeniem gospodarki zasobami przyrody. Przemyślany etap planowania gwarantuje inwestorom przejrzyste i sprecyzowane zobowiązania wynikające z przyjętych dokumentów strategicznych oraz odrębnych aktów prawnych.

7

  • Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania.

Dla przyjętych w projekcie planu kierunków zagospodarowania przedmiotowego terenu, nie przewiduje się prowadzenia oddzielnego monitoringu środowiska. Problematyka ta dotyczy wybranych inwestycji, zarówno z uwagi na wymogi prawne, jak i na ich rodzaj. Zgodnie z art. 25 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. oraz w celu uniknięcia powielania monitorowania w myśl zasady Dyrektywy 2001/42/WE w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko, wpływ ustaleń projektu planu na środowisko przyrodnicze w zakresie: jakości poszczególnych elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska, obszarów występowania ewentualnych przekroczeń, zmiana jakości elementów przyrodniczych i przyczyn tych zmian, kontrolowany będzie w ramach systemu Państwowego Monitoringu Środowiska. Wyniki prowadzonego monitoringu prezentowane będą corocznie w raportach o stanie środowiska, wydawanych w formie ogólnodostępnej publikacji, ale źródłami danych w tym zakresie mogą też być: Wojewódzka Baza Danych (prowadzona przez Marszałka Województwa), źródła administracyjne wynikające z obowiązków sprawozdawczych lub zapisów ustawowych (decyzje, zezwolenia, pozwolenia) czy badania statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego. System monitorowania zmian zachodzących w omawianej przestrzeni opierać się powinien na okresowej ocenie przeglądu i rejestracji zmian w zagospodarowaniu przestrzennym tych obszarów.

Podstawowym zadaniem sprawowanego nadzoru przy realizacji planu będzie monitorowanie prawidłowości wykonywania robót górniczych w aspekcie zachowania standardów BHP i ochrony środowiska. Stan wyrobiska górniczego oraz zwałowisk utworów nadkładu okresowo kontrolowany będzie przez kierownika ruchu zakładu górniczego oraz służby mierniczo-geologiczne.

Realizacja ustaleń prognozowanych zmian w części obszaru gminy Jasionówka, spowoduje określone zmiany w środowisku przyrodniczym zgodnie z zapotrzebowaniem społecznym. W celu ochrony wartości przyrodniczych oraz pogodzenia planowanych funkcji, na omawianym terenie ustanowiono sposób ich użytkowania.

Zgodnie z art. 32 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym organ sporządzajacy plany zagospodarowania przestrzennego lub jego zmiany -Wójt Gminy- zobowiązany jest przynajmniej raz w czasie kadencji Rady, do przeprowadzenia analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym, w tym skutków realizacji postanowień przyjętego dokumentu.

8

  • Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko.

Realizacja założeń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego będzie miała charakter lokalny. Realizowana będzie w całości na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej w znacznej odległości od granic państwa, co wyklucza możliwość oddziaływania planowanych przedsięwzięć na obszary położone poza granicami Polski zarówno na etapie realizacji, eksploatacji jak i ewentualnej likwidacji. Lokalizacja, charakter oraz skala wykluczają możliwość oddziaływania na kraje sąsiadujące.

II. OKREŚLENIE STANU ŚRODOWISKA, ANALIZA I OCENA

2.1. Istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu.

Gmina Jasionówka położona jest w powiecie monieckim, województwie podlaskim. Graniczy z gminami: Korycin, Jaświły, Mońki, Czarna Białostocka oraz Knyszyn. Wschodnia granica gminy jest jednocześnie granicą powiatu. Powierzchnia gminy jest niewielka i stanowi 7 % powierzchni powiatu monieckiego. Gmina Jasionówka należy terytorialnie do Nadleśnictwa Knyszyn.

Teren będący przedmiotem oceny położony jest we wschodniej części gminy Jasionówka, przy granicy z gminą Korycin, w rejonie wsi Dobrzyniówka. Ustalenia planistyczne dotyczą obszaru niezabudowanego o charakterze rolno-leśnym o powierzchni ok. 8,4 ha.

Obszar objęty opracowaniem sąsiaduje z niewielkimi, rozdrobnionymi fragmentami leśnymi oraz terenami rolnymi. Wschodnia granica terenu sąsiaduje z udokumentowanym i obecnie eksploatowanym złożem "Stok" o powierzchni 0,17 ha. Złoże "Stok" położone jest poza granicami gminy Jasionówka na gruntach wsi Stok w gminie Korycin.

W kierunku wschodnim, poza przedmiotowym terenem przebiega droga krajowa Białystok - Augustów. Do analizowanego terenu prowadzi droga gminna. Najbliższa zabudowa mieszkaniowa - wieś Dobrzyniówka położona jest w odległości ok. 800 m na południowy- zachód od terenu objętego analizą.

Według podziału fizjograficznego Polski obszar gminy Jasionówka należy do prowincji Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich, Podprowincja: Niziny Podlasko-Białoruskie, Makroregion: Nizina Północnopodlaska, Mezoregion: Wysoczyszna Białostocka.

Rzeźba Wysoczyzny Białostockiej (w tym Puszczy Knyszyńskiej) ukształtowała się w wyniku deglacjacji lądolodu zlodowacenia środkowopolskiego (zlodowacenia Warty). Omawiany

9

obszar został uformowany w stadiale północno-mazowieckim (stadiał Mławy). Deglacjacja lądolodu warciańskiego miała charakter wybitnie arealny i odbywała się etapowo.

Na terenie gminy Jasionówka struktura geomorfologiczna charakteryzuje się znacznym wyniesieniem nad poziom morza. W części wschodniej gminy rozciąga się pas wzgórz ozowych o łagodnych zboczach osiągając wysokość bezwzględną 140 m. n.p.m. Osie wzgórz układają się w kierunku N-S. Różnica wysokości względnych zamyka się w granicach 10 m. Teren będący przedmiotem ekofizjografii osiąga najwyższe wysokości w części wschodniej do 155 m.n.p.m. Opada w kierunku zachodnim, gdzie wysokość terenu osiąga ok. 145-150 m.n.p.m. Dominującym elementem w krajobrazie wschodniej części gminy Jasionówka jest rzeka Brzozówka płynąca poza terenem opracowania.

Pod względem tektonicznym gmina Jasionówka znajduje się w obrębie wyniesienia Mazursko-Podlaskiego wchodzącego w skład Platformy Wschodnioeuropejskiej. Powierzchnię gminy Jasionówka pokrywają utwory czwartorzędowe o miąższości do 213 m. Czwartorząd reprezentowany jest przez osady kolejnych zlodowaceń przedzielonych osadami interglacjalnymi. Strefa powierzchniowa zbudowana jest głównie z osadow zlodowacenia środkowopolskiego stadiału północno-mazowieckiego. Najstarszymi utworami tego okresu są piaski, mułki i iły zastoiskowe występujące pomiędzy Jasionówką i gminą Knyszyn. Ich miąższoś w obniżeniach terenowych dochodzi do 20 m. Glina zwałowa o miąższości dochodzącej do 65 m pokrywa fragmentarycznie północno-wchodnią część gminy, począwszy od doliny Brzozowki. Najbardziej rozpowszechnione na terenie gminy są piaski, żwiry, głazy i gliny. Fragmentarycznie w dolinie Brzozówki występują utwory rzeczne (mady, mułki, piaski i żwiry) zlodowacenia północnopolskiego. Ilość utworów holocenu jest niewielka i ogranicza się do dolin cieków wodnych oraz zagłębień bezodpływowych.

W Polsce złoża naturalnych piasków i żwirów są przeważnie wieku czwartorzędowego, a tylko podrzędnie należą do starszych formacji: plioceńskiej, mioceńskiej i liasowej. Według rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 grudnia 2001 r. (zmienionego 20 czerwca 2005 r.) w sprawie kryteriów bilansowości złóż kopalin złoże kopaliny piaszczystożwirowej powinno mieć co najmniej 2,0 m miąższości, przy stosunku nadkładu do złoża nie większym niż 1,0 i zawartości pyłów nie przekraczającej 15 %. Występowanie surowców mineralnych na obszarze gminy Jasionówka ściśle wiąże się z utworami czwartorzędowymi. Na terenie gminy występuje kruszywo naturalne grube głównie w zachodniej części gminy.

Na podstawie "Projektu prac geologicznych dla udokumentowania złoża kruszywa naturalnego "Dobrzyniowka" wykonanego w celu poszukiwania i rozpoznawania złoża kruszywa naturalnego w obrębie działek numer 22/5 i 23/11 położonych na gruntach miejscowości Dobrzyniówka gmina

10

Jasionówka, powiat moniecki oraz w obrębie działki nr 69/1 położonej na gruntach miejscowości Stok, gmina Korycin, powiat sokólski, województwo podlaskie, o łącznej powierzchni 8,51 ha oraz przesłanek morfogenetycznych oszacowano, że miąższość serii złożowej wyniesie ca 7-15 m. Orientacyjna wielkość zasobów przy przyjętym współczynniku wyniesie ca 850 tyś. ton. W bezpośrednim sąsiedztwie przedmiotowego terenu (na obszarze gminy Korycin) znajdują się udokumentowane złoża (źródło Państwowy Instytut Geologiczny 2011 r.): "Stok" o zasobach geologicznych bilansowych 316 tyś. ton oraz "Stok II" o zasobach geologicznych bilansowych 1178 tys. ton. Są to złoża zawierające piasek ze żwirem. Wszystkie rejony perspektywicznego występowania złóż kruszywa grubego mogą dostarczać surowca dla potrzeb budownictwa mieszkaniowego i drogowego.

Przez teren gminy Jasionówka (poza terenem opracowania) przebiega granica zlewni II rzędu rzeki Narew oraz III rzędu zlewni rzeki Biebrza. Północna część gminy, w tym omawiany teren położone są w zlewni rzeki Brzozówka będącej dopływem Biebrzy. Źródła rzeki Brzozówki znajdują się w okolicach wsi Brzozówka poza granicami wschodnimi gminy Jasionówka. Początkowo płynie w kierunku SE-NW, w okolicach wsi kolonia Milewskie przyjmuje kierunek południkowy. Dolina Brzozówki rozciąga się do 0,5 km, jedynie w okolicach wsi kolonia Milewskie, tam jest zatorfiona a jej szerokość dochodzi do 1 km. Brzozówka jest częściowo zmeliorowana. Dno doliny w południowo-wschodniej części gminy położone jest na wysokości 136 m.n.p.m., potem opada by w części północnej osiągnąć 123 m.n.p.m.

Analizowany teren nie jest zagrożony powodzią. Rzeka Brzozówka stwarza zagrożenie powodziowe jedynie w swoim dolnym biegu, przy ujściu do Biebrzy.

W zwięzłych, bądź luźnych skałach polodowcowych można wydzielić kilka poziomów wodonośnych, odpowiadających cyklom sedymentacyjnym. Znaczna zmienność uziarnienia skał, w wielu miejscach z przekształceniami glacitektonicznymi, stwarza duże trudności w rozpoznaniu występujących warunków hydrogeologicznych. Wspólną cechą wód podziemnych regionu jest ich porowy charakter, czyli wody występują w przestrzeniach między ziarnami budującymi skały. Ich poziom utrzymuje się dzięki infiltracji wód opadowych. Charakteryzują się one płytkim występowaniem i przeważnie swobodnym zwierciadłem wody (Górniak, 1999). Zasobność wód podziemnych strefy przepuszczalnej jest duża. Wody podziemne występują głównie w piaszczysto-żwirowych utworach czwarto- i trzeciorzędowych oraz w węglanowych utworach kredowych. Wodonośność w utworach czwarto- i trzeciorzędowych na terenie gminy jest słabo rozpoznana.

Warunki występowania wód podziemnych w obrębie czwartorzędu są bardzo skomplikowane, wynikające przede wszystkim z nieciągłości warstw wodonośnych. Tym niemniej utwory czwartorzędowe stanowią główne źródło ujmowania wód podziemnych dla celów użytkowych na

11

obszarze gminy. W obrębie tych utworów wyróżnia się kilka poziomów wodonośnych, charakteryzujących się zróżnicowaną zasobnością i zasięgiem przestrzennym. Wody z ujęć czwartorzędowych, a w szczególności z poziomu wodonośnego międzymorenowego są podstawowym źródłem zaopatrzenia ludności w wodę na terenie gminy Jasionówka. Warstwy tego poziomu tworzą naprzemianległe z glinami piaski i żwiry znajdujące się na znacznych głębokościach. W dolinach rzek wody poziomu przypowierzchniowego występują w aluwiach rzecznych oraz w utworach wodnolodowcowych. Głębokość zalegania zwierciadła wody w dolinach rzecznych i zagłębieniach waha się w zależności od intensywności opadów i roztopów wiosennych. Wody tego poziomu są narażone na różnego rodzaju zanieczyszczenia.

Zasoby określa się dla Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (zwanych GZWP). Najbliżej gminy Jasionówka znajdują się 2 takie zbiorniki: pradoliny rzeki Biebrzy (GZW-217), pradoliny rzeki Supraśl (GZW-218). Na terenie powiatu monieckiego nie występuje deficyt zasobów eksploatacyjnych wód podziemnych. Eksploatowane są przede wszystkim wody wgłębne, które są oddzielone od powierzchni ziemi warstwą utworów nieprzepuszczalnych. Zasilane są wodami opadowymi przez nieciągłości warstw nieprzepuszczalnych. Im głębiej zalegają tym są czystsze.

W podziale na regiony glebowo-rolnicze (wg. JUNG Puławy 1988 r.) obszar gminy należy do regionu Moniecko-Dąbrowskiego. Wśród gruntów ornych dominują gleby kompleksów żytnich. Cechą charakterystyczną regionu jest duża kamienistość. Pod względem typologicznym gleby gminy Jasionówka są mało zróżnicowane. Na obszarze gminy dominują gleby piaskowe różnych typów genetycznych: gleby bielicowe, rdzawe, brunatne kwaśne. Czarne ziemie, gleby murszowo-mineralne oraz gleby torfowe występują rozproszone na obszarze całej gminy, głównie na użytkach zielonych położonych w dolinach cieków wodnych i obniżeniach terenowych.

Obszar występowania złóż kruszywa stanowią grunty rolne w klasach bonitacji V-VI oraz grunty leśne IV-VI o funkcji gospodarczej. Częściowo są to grunty gleb porolnych.

Charakterystyczne cechy gleby porolnej to obecność warstwy płużnej ukształtowanej w wyniku uprawy rolniczej gleby związanej z orką i nawożeniem. Jest to warstwa silnie ubita, słabo przepuszczalna, 20-30 cm pod powierzchnią gruntu i do tej głębokości w zasadzie ograniczają się procesy przemian i obiegu materii organicznej oraz aktywności biologicznej gleby porolnej.

Głównymi cechami drzewostanów powstałych na gruntach porolnych są: uproszczona struktura gatunkowa, wiekowa, wysokościowa oraz specyficzne warunki glebowo-siedliskowe. Z ekologicznego punktu widzenia drzewostany te są bliższe agrocenozom, pozbawionym właściwości regulacyjnych, niż ekosystemom leśnym, w których sieć powiązań troficznych i biologiczna różnorodność zapewniają trwałą biologiczną stabilność. W tym sensie pierwsze pokolenie drzew na

12

dawnym gruncie nieleśnym stanowi pewną fazę procesu lasotwórczego, sztucznie zainicjowanego, przez narzucenie obcego zbiorowiska leśnego. Adaptacja takiego zbiorowiska niesie w sobie zawsze zjawiska chorobowe. Znaczna część gruntów dawniej użytkowanych rolniczo zalesiona została sosną, bez względu na potencjalne możliwości siedliska.

Zgodnie z regionalizacją przyrodniczo-leśną Nadleśnictwo Knyszyn w tym gmina Jasionówka znajduje się w Krainie Mazursko-Podlaskiej, Dzielnica 5: Wysoczyzny Białostockiej, 5c: Puszczy Knyszyńskiej (obręb Knyszyn) natomiast podział geobotaniczny (Szafer, Pawłowski 1972), lokalizuje teren nadleśnictwa w: Obszarze Eurosyberyjskim, Prowincji Środkowoeuropejskiej, Dziale Północnym (B), Krainie Białowiesko-Knyszyńskiej (24), Okręgu Puszczy Knyszyńskiej (24b). W podziale administracyjnym lasy gminy Jasionówka wchodzą w skład Nadleśnictwa Knyszyn. Lasy w gminie Jasionówka stanowią 13 % powierzchni gminy. Największe skupisko w postaci kompleksu leśnego stanowi Puszcza Knyszyńska. Pozostałe tereny leśne są niewielkimi skupiskami odznaczającymi się dużą fragmentacją. Dominującą klasa drzewostanu jest II klasa wieku. Na siedliskach boru mieszanego świeżego drzewostan tworzy głównie sosna z niewielką domieszka brzozy osiki i świerku. Za lasy wodochronne uznane były lasy uroczyska Czarnystok (poza oddziaływaniem opracowywanego terenu).

Zespoły roślinne, będące podstawową jednostką florystyczną, są ściśle skorelowane z żyznością i wilgotnością siedlisk. Pełnią więc rolę dobrych wskaźników ich potencjalnych możliwości. Obszar Nadleśnictwa Knyszyn reprezentowany jest przeważnie przez zespół roślinny borów mieszanych wysokich (Carici digitatae-Piceetum) ze świerkowo-sosnowym drzewostanem, oraz w znacznie mniejszym stopniu przez bór mieszany sosnowy (Calamagrostio-Pinetum). Dość liczne na tym obszarze bory świeże są reprezentowane przez bory sosnowe (Peucedano-Pinetum).

Na terenie Nadleśnictwa Knyszyn istnieją też zbiorowiska znacznie odbiegające od naturalnych. Są to tzw. leśne zbiorowiska zastępcze. Ich skład florystyczny w istotny sposób różni się od składu zespołów naturalnych. Większość ekosystemów przekształconych w wyniku gospodarki leśnej posiada fitocenozy, w których zmianie uległ drzewostan, natomiast pozostałe składniki są zbliżone do występujących w zbiorowiskach naturalnych. Ekosystemy przekształcone występują też na glebach porolnych z wyraźnie ukształtowaną warstwą płużną. Kompleksami leśnymi, na których gospodarka leśna jest szczególnie utrudniona, są kompleksy o powierzchni do 5 ha. Przeważającą część gruntów nadleśnictwa stanowi zwarty, dobrze rozgraniczony w terenie, kompleks główny Puszczy Knyszyńskiej. Umożliwia to prowadzenie prawidłowej, proekologicznej gospodarki leśnej, powiązanej z efektywną ochroną zasobów przyrody. Największy udział w drzewostanach nadleśnictwa ma sosna, zajmująca ponad 70% powierzchni nadleśnictwa. Wynika to częściowo ze struktury siedlisk leśnych, zdominowanej przez siedliska borowe (bory i bory mieszane zajmują łącznie 48,4% powierzchni nadleśnictwa), a na tych siedliskach naturalnym

13

dominantem jest zazwyczaj sosna.

Na omawianym terenie nie występują siedliska przyrodnicze z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. Według informacji zawartych w interaktywnym portalu Lasów Państwowych, na opracowywanym terenie nie występują chronione gatunki roślin i zwierząt.

Środowisko przyrodnicze reprezentowane jest przez typ krajobrazu naturalnego o charakterze rolniczo-leśnym. Dominującą rolę w krajobrazie omawianego terenu odgrywa roślinność pól uprawnych i odłogowanych, roślinność pastwisk i nieużytków. Uzupełnienie stanowią zadrzewienia i zakrzaczenia śródpolne oraz niewielkie lasy. Lasy porastają ubogie siedliska borowe z monokulturą sosny w niskich klasach wieku. Na obszarze objętym opracowaniem występują zróżnicowane zbiorowiska roślinne zaliczające się do kilku grup. Ogólnie występujące tu zespoły roślinności można podzielić na:

a) roślinność antropogeniczną - zbiorowiska segetalne upraw rolnych oraz zbiorowiska ruderalne;

b) roślinność seminaturalną - niewielkie zbiorowiska leśne na siedliskach borowych oraz, fragmenty roślinności łąk i pastwisk.

Przestrzennie przeważają zbiorowiska segetalne towarzyszące uprawom rolniczym i nieużytki porolne. Z przyrodniczego punktu widzenia, jako element ukształtowany w wyniku działalności człowieka, nie przedstawiają one większej wartości fitosocjologicznej i biocenotycznej.

Zbiorowiska seminaturalne o różnym stopniu zachowania zlokalizowane w różnych częściach analizowanego obszaru podzielić można na:

- fragmenty ekosystemów leśnych w typie siedliskowym boru z dominacją sosny

- zbiorowiska łąkowe i pastwiskowe.

Brak jest dokładnych danych dotyczących fauny zasiedlającej większość obszaru opracowania. Z obserwacji terenowych wynika, że obszar objęty opracowaniem jest siedliskiem fauny typowej dla obszarów terenów otwartych rolniczo - osadniczych.

Na omawianym terenie nie występuje roślinność o wysokich walorach przyrodniczych. Skala i zasięg zmian zachodzących w szacie roślinnej są wynikiem działań podejmowanych przez człowieka. Po przeanalizowaniu dostępnych materiałów nie odnotowano występowania roślin chronionych. Jeżeli chodzi o rośliny chronione, to ich występowanie na terenie opracowania wymaga potwierdzenia poprzez oznaczenie ich stanowisk na gruncie. Należy tutaj zaznaczyć, iż sporządzenie pełnej listy roślin chronionych oraz ich stanowisk jest możliwe dopiero po przeprowadzeniu na omawianym terenie dokładnych badań florystycznych prowadzonych właśnie pod tym kątem.

W latach 2001-2003 teren województwa podlaskiego został objęty projektem „Ochrony stanowisk granicznika płucnika w Polsce północno-wschodniej”. Porost ten jest gatunkiem podlegającym ochronie ścisłej, dodatkowo wymienionym w “Czerwonej liście porostów” w

14

kategorii „Ex” tzn. wymierający. Na obszarze Nadleśnictwa Knyszyn nie znaleziono jednak stanowisk Lobaria pulmonaria, i zaliczono je do miejsc potencjalnego występowania.

Zgodnie z podziałem Polski na dzielnice i regiony rolniczo-klimatyczne według Gumińskiego (1948), opisywany obszar znajduje się w dzielnicy IX - Wschodniej. S. Pióro (1973) zalicza omawiany obszar do Krainy Wysoczyzn Północnopodlaskich. Wiszniewski i Chełchowski (1987) umieszczają ten obszar w regionie Mazursko-Białostockim. Według podziału Polski na regiony klimatyczne na podstawie średniej rocznej frekwencji dni z różnymi typami pogody (A. Wosia 1994) obszar ten leży w większości w regionie XII - Mazursko-Podlaskim i częściowo w regionie XI - Środkowomazurskim.

W podziale klimatycznym województwa podlaskiego A. Górniaka (2000) Nadleśnictwo Knyszyn lokuje się w regionie Podlaskim, subregionie Białostockim. Klimat regionu cechuje krótki okres wegetacji, długi okres zalegania pokrywy śnieżnej, późne wiosenne i wczesne jesienne przymrozki, maksimum opadów przypadające na okres letni oraz dominacja wiatrów z sektora zachodniego. W sumie warunki klimatyczne w tej części kraju są niekorzystne, a pod względem surowości porównywalne z pasem pogórzy (Sasinowski, 1995).

Średnia roczna temperatura Wysoczyzny Białostockiej wynosi 6,8° C. Skrajne wartości temperatury w latach 1961-1995 osiągnęły w Białymstoku minimum -35,4°C oraz maksimum 35,5°C. Amplituda średnich miesięcznych temperatur to 21,6°C dla Białegostoku. Na omawianym terenie występuje dość ciepłe lato o temperaturze lipca około 17,3°C oraz ostra zima, o średniej temperaturze stycznia -4,3C°. W województwie podlaskim przeważa pogoda ciepła, która utrzymuje się przez ponad 4 miesiące w roku. Okres ze średnią dobową temperaturą poniżej zera, w Polsce północno-wschodniej jest najdłuższy w ciągu roku w nizinnej części kraju. Okres wegetacyjny według kryterium termicznego (średnia dobowa temperatura powietrza wyższa od 5°C) zaczyna się na omawianym terenie pod koniec pierwszej dekady kwietnia i kończy się w trzeciej dekadzie października (T. Niedźwiedź, D. Limanówka, 1992). Puszczę Knyszyńską cechuje stosunkowo krótki fenologiczny okres wegetacyjny, czyli liczba dni od wczesnej wiosny do wczesnej jesieni - ok. 122 dni. Początek wczesnej wiosny (dzień zakwitania tych roślin, których kwiaty rozwijają się równocześnie z rozwijaniem liści - czeremcha, klon, brzoza brodawkowata, porzeczka czerwona i złota, poziomka, mniszek lekarski) następuje ok. 6.V, a wczesnej jesieni (pełnia kwitnienia wrzosu oraz dojrzewanie owoców kasztanowca, derenia świdwy, ligustru) ok. 4.IX. Maksymalna, rzeczywista prędkość wiatru w porywach odnotowana na stacji synoptycznej w Białymstoku wynosiła 30 m/s. Minimum średniej miesięcznej prędkości wiatru przypada na sierpień, a maksimum na styczeń. Od października do marca w województwie podlaskim dominują wiatry południowo-zachodnie a od kwietnia do września północno-zachodnie i zachodnie.

W ciągu roku cisze atmosferyczne najczęściej występują w sierpniu. Generalnie w miesiącach

15

letnich występują one dwukrotnie częściej niż zimą. (Górniak, 2000). Średnia wielkość opadów atmosferycznych w latach 1961-1995 w województwie podlaskim wyniosła 593 mm i oscylowała od 459 mm do 805 mm rocznie (Górniak, 2000). Opady przeważają w półroczu ciepłym (kwiecień-wrzesień), stanowiąc wtedy 62% sumy rocznej. Maksimum, podobnie jak w większości dzielnic Polski, przypada na miesiące letnie (czerwiec-sierpień), minimum na luty (Górniak, 2000). Okres od października do lutego należy do najwilgotniejszej części roku ze średnimi wartościami przekraczającymi 85%. Najmniejsza wilgotność występuje w maju spadając czasami poniżej 65% (Górniak, 2000). Zachmurzenie uwarunkowane jest rodzajem masy powietrza i modyfikowane jest przez sezonowe zmiany intensywności promieniowania słonecznego oraz charakter powierzchni terenu. Średnie zachmurzenie w województwie jest najmniejsze od maja do września a największe od listopada do lutego.

Na terenie gminy występuje wiele gatunków ssaków. Równie liczną grupę stanowią ptaki, zarówno gniazdujące jak i przelotne skupiające się na terenach podmokłych oraz terenach położonbego w kierunku południowym Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej. Na obszarze objętym planem jak również w granicach analizowanego terenu nie stwierdzono stanowisk chronionych gatunków roślin, zwierząt, grzybów, użytków ekologicznych, pomników przyrody. Teren objęty planem leży poza granicami obszarów należących do sieci NATURA 2000. Najbliższy Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 (SOO) “Ostoja Knyszyńska” (PLH200006) oraz Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 (OSO) „Puszcza Knyszyńska” (kod obszaru: PLB 200003), znajdują się w odległości ok. 3 km w kierunku południowym.

Przekształcenia środowiska naturalnego polegają na miejscowych zmianach rzeźby terenu wskutek eksploatacji złóż kruszywa naturalnego. Obszar występowania złóż kruszywa stanowią grunty rolne oraz częściowo leśne. Stopień urbanizacji w sąsiedztwie projektowanego terenu górniczego jest niski. Najbliższa zabudowa mieszkaniowa zlokalizowana jest w pobliskich wsiach, poza terenem opracowania i poza terenem oddziaływania planowanej inwestycji.

Przyszłe przekształcenia środowiska naturalnego będą polegać na zmianach związanych z odkrywkowym wydobywaniem kopalin. Podstawowym czynnikiem degradującym powierzchnię ziemi jest eksploatacja kopalin. Prowadzenie tej działalności zgodnie z wydaną koncesją, a zatem z przepisami prawa górniczego w zdecydowany sposób ograniczy niekorzystny wpływ na środowisko przyrodnicze. Przewidziana i kontrolowana eksploatacja kopalin na terenie objętym opracowaniem, po rekultywacji stanie się użytecznym obszarem o charakterze leśnym z możliwością wykorzystania terenu zgodnie z zapotrzebowaniem społecznym. Dostosowanie poprzez zapisy planu funkcji użytkowania terenu i określenie w przepisach szczególnych (uzyskane decyzje zgodnie z wymogami prawa) intensywności zagospodarowania terenu do uwarunkowań przyrodniczych zapewni twałość podstawowych procesów przyrodniczych i warunki odnawialności

16

zasobów środowiska przyrodniczego. Realizacja powierzchniowej eksploatacji kruszywa wpłynie na zmianę krajobrazu oraz czasową zmianę stanu powietrza atmosferycznego i poziomu hałasu.

Na terenie opracowania sposób zagospodarowania ulegnie zmianie w części przeznaczonej pod eksploatację kruszywa. Szczegółowe ustalenia wprowadzone do planu zagospodarowania przestrzennego będą wystarczającym zabezpieczeniem uniemożliwiającym negatywne w skutkach oddziaływanie na środowisko przyrodnicze i zdrowie ludzi.

Cenne zespoły roślinności z rzadkimi gatunkami roślin, stanowiące ostoję drobnej fauny i miejsc gniazdowania ptaków objęte strefą ochronną, znajdują się poza znaczącym oddziaływaniem analizowanego terenu, w związku z powyższym będą objęte skuteczną formą ochrony różnorodności biologicznej.

W przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu stan środowiska przyrodniczego nie ulegnie znaczącym zmianom, na tarenach nieużytkowanych rolniczo będzi postępowała sukcesja leśna. Jest duże prawdopodobieństwo, że będzie wzrastające zainteresowanie nielegalnym i niekontrolowanym wydobywaniem kruszywa mineralnego na potrzeby lokalnej ludności.

2.2. Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem.

Ustalenia planu dotyczą obszaru niezabudowanego, który ze względu na dobre warunki przewietrzania, posiada dużą zdolność do samooczyszczania. W krajobrazie dominuje mało zróżnicowana struktura ekologiczna - typ krajobrazu naturalnego o charakterze rolniczo-leśnym. Stopień urbanizacji na analizowanym obszarze jest niski. Znaczna część gruntów jest odłogowana w wyniku czego w miejsce agrocenoz pojawia się roślinność ruderalna oraz samosiewy. Teren objęty planem jest częściowo zalesiony.

Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem ulegnie czasowej zmianie w części przeznaczonej pod eksploatację kruszywa. W związku z powyższym uwagę należy skupić na ochronie wód powierzchniowych i podziemnych, ochronie powierzchni ziemi, ochronie powietrza i klimatu lokalnego oraz powiązań przyrodniczych. Przy uwzględnieniu zaproponowanych działań ochronnych środowisko przyrodnicze w dlaszym ciągu będzie odporne na obciążenia antropogeniczne. Planuje się, że przedsięwzięcie polegające na powierzchniowej eksploatacji kruszywa naturalnego metodą odkrywkową, obejmować będzie powierzchnię udokumentowanego złoża. Wyrobisko poeksploatacyjne, które powstanie po wydobyciu kruszywa na terenie gminy Jasionówka będzie w bliskim sąsiedztwie złoża Stok (poza terenem planu, na gruntach gminy Korycin). W bezpośrednim sąsiedztwie brak jakichkolwiek elementów zagospodarowania, które utrudniałyby prowadzenie prac wydobywczych.

Zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie

17

przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. 2010 nr 213 poz. 1397) przedsięwzięcie: „wydobywanie kopalin ze złoża metodą odkrywkową (...)” zostało zaliczone do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, dla których może być wymagany raport oddziaływania na środowisko. Inwestor będzie zobligowany do uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwziecia polegającego na wydobywaniu kruszywa naturalnego ze złoża. Ponieważ istota działalności gospodarczej na złożu polega na trwałym ubytku masy złoża, przekształcenia wywołane eksploatacją mają charakter trwały. W wyniku eksploatacji nastąpi przekształcenie terenu - wyłączenie terenów z użytkowania rolniczego i częściowo leśnego, co wiąże się z wycinką drzew. Na powierzchni ok. 8,34 ha powstanie wyrobisko poeksploatacyjne. Teren przyległy do tych wyrobisk (w obrębie działek inwestorskich), w trakcie prowadzonej eksploatacji wykorzystany będzie na zwałowiska nadkładu, drogi kopalniane, plac dla sprzętu i ewentualnie zaplecze socjalno - biurowe. Po rekultywacji teren zostanie przywrócony do użytkowania prawdopodobnie w kierunku leśnym. Przewiduje się, że eksploatacja kopaliny nie wpłynie znacząco na reżim wód podziemnych w rejonie wyrobiska. Zmiany poziomu wód gruntowych będą stanowiły niewielki procent amplitudy naturalnych wahań w tym obszarze, a istniejące w sąsiedztwie eksploatowane jeszcze złoże o zbliżonych cechach potwierdza prognozowane nieznaczne zmiany w stosunku do wód podziemnych. Powyższe nie będzie miało wpływu na ilość i jakość wód GZWP, który leży poza granicami gminy Jasionówka. Zmiany w zakresie hydrogeologii nie wywrą negatywnego wpływu na środowisko i wszystkie jego komponenty w obszarze rozpatrywania ani na tereny sąsiednie. Definitywnie, po zakończeniu eksploatacji i zrekultywowaniu terenu, eksploatacja złoża w granicach planu nie wywrze negatywnego wpływu na roślinność.

Po analizie zakresu planowanej inwestycji nie stwierdzono występowania znaczących negatywnych oddziaływań na poszczególne elementy środowiska, biorąc również pod uwagę oddziaływania skumulowane wynikające z bezpośredniego sąsiedztwa i w przyszłości połaczenia obszarów górniczych. Biorąc jednak pod uwagę, iż na istniejącym przylegającym terenie w gminie Korycin (poza granicami gminy Jasionówka) dalej prowadzone będzie wydobycie kopaliny, utworzenie nowego obszaru będącego kontynuacją spowoduje nieznaczące obciążenie dla środowiska, przy znacznych efektach gospodarczych. Proponowany w koncesji wariant wydobycia kopaliny po uwzględnieniu wymogów prawa górniczego oraz zastosowaniu zgodnych z wymogami prawa technologii będzie miał docelowo nieznaczny wpływ na środowisko. Wydobywanie kruszywa naturalnego ze złoża prowadzone będzie na podstawie udzielonej koncesji na wydobywanie zgodnie z technicznymi warunkami ustalonymi w projekcie zagospodarowania złoża oraz w planach ruchu sporządzanych na każde kolejne 5 lat obowiązywania koncesji. Analiza zastosowanych rozwiązań technicznych w procesie wydobywania kopaliny pozwala na

18

stwierdzenie, że przy właściwej organizacji pracy zakład nie będzie powodował negatywnego oddziaływania na środowisko oraz zdrowie i życie ludzi.

Powierzchniowa eksploatacja kruszywa wiąże się z rekultywacją terenu powydobywczego. W wyniku rekultywacji terenu przekształconego działalnością górniczą zostanie odtworzony profil glebowy, a grunty nie będą niższej klasy bonitacyjnej niż przed rozpoczęciem eksploatacji. Zaleca się aby rekultywacja była prowadzona w kierunku leśnym w odniesieniu do suchej części złoża oraz wodno-rekreacyjnym w odniesieniu do zawodnionej części złoża. Po zastosowaniu rozwiązań mających na celu zapobieganie lub ograniczanie negatywnych oddziaływań na środowisko realizacja zapisów zmiany studium a następnie planu zagospodarowania przestrzennego nie stanowi potencjalnie znaczącego zagrożenia dla środowiska.

2.3. Istniejące problemy ochrony środowiska z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.

Na omawianym terenie nie występują obszarowe jak i jednostkowe formy chronione w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody. W granicach opracowania nie występują problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu. Teren objęty planem leży poza granicami obszarów należących do sieci NATURA 2000. Najbliższy Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 (SOO) “Ostoja Knyszyńska” (PLH200006) oraz Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 (OSO) „Puszcza Knyszyńska” (kod obszaru: PLB 200003), znajdują się w odległości ok. 3 km w kierunku południowym i wschodnim. Najbliżej położonymi obszarami podlegającymi ochronie na mocy ustawy o ochronie przyrody jest Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej, położony w odległości około 3 km na południe od granic omawianego terenu oraz Rezerwat przyrody "Wielki Las" leżący w granicach Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej w odległości ok. 4 km od analizowanego obszaru. Pozostałe obszary podlegające ochronie, min. Biebrzański Park Narodowy oraz Białowieski Park Narodowy położone sa w odległości powyżej 25 km od gminy Jasionówka. Na omawianym terenie nie zidentyfikowano innych form ochrony przyrody podlegajacych ochronie prawnej. Na terenie Nadleśnictwa Knyszyn, który obejmuje gminę Jasionówka, zostały wyznaczone strefy ochronne obejmujące miejsca rozrodu i regularnego przebywania orlika krzykliwego (Aquila pomarina), bociana czarnego (Ciconia nigra) i bielika (Haliaeetus albicilla). Występuje tu również wiele ssaków i gryzonie. Bliskimi zagrożenia w skali kraju gatunkami zwierząt podlegającymi ochronie ścisłej, występującymi na terenie nadleśnictwa są duże drapieżniki: ryś (Lynx lynx) i wilk (Canis lupus). Puszcza Knyszyńska stanowi jedną z ważniejszych ostoi dla obu tych gatunków.

Na obszarze objętym planem nie występują obiekty zabytkowe wpisane do rejestru zabytków.

19

Przedmiotowy teren nie jest objęty strefą ochrony konserwatorskiej, ochrony ekspozycji, ochrony krajobrazu, również nie obejmuje obszarów krajobrazu integralnie związanego z zespołami i obiektami zabytkowymi.

Obok głównych szlaków migracji zwierząt wyróżnia się korytarze ekologiczne niższej rangi, w tym projektowany KPn- 3B Dolina Brzozówki, który przebiega w odległości ok.0,5 km na zachód od analizowanego terenu. Pełni on ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej. Połączenie Puszczy Knyszyńskiej z Augustowską jest istotne dla rozwoju i utrzymania stabilności populacji zagrożonych gatunków. W obecnym kształcie około 60% powierzchni korytarzy ekologicznych pokrywa się z terenami objętymi ochroną prawną.

Realizacja projektowanego dokumentu ze względu na sposób zagospodarowania, skalę oraz położenie terenu nie będzie negatywnie oddziaływać na tereny objęte ochroną prawną. Zwierzęta zasiedlają wszystkie elementy środowiska naturalnego, jednak wiedza na temat zwierząt dzikożyjących na przedmiotowym terenie jest niepełna. Brak jest kompleksowych opracowań monograficznych, a materiały źródłowe dotyczą wybranych gatunków. Nie prowadzono prac badawczych i inwentaryzacyjnych, obejmujących całą zoocenozę. Takie opracowanie pozwoliłoby na ocenę tendencji zmian w składzie gatunkowym i ich liczebności.

2.4. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu.

Celami ochronnymi istotnymi dla projektowanego dokumentu jest przestrzeganie ustaleń dotyczących obszarów specjalnej ochrony ptaków i siedlisk Natura 2000 oraz Parku Krajobrazowego Puszcza Knyszyńska. Ponadto ważna jest również ochrona lokalnych korytarzy ekologicznych. Powiązania przyrodnicze ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, na terenie objętym planem przedstawiają się następująco. Zawężanie ochrony cennych obszarów przyrodniczych do tworzenia izolowanych przestrzennie form ochronnych nie gwarantuje osiągnięcia zamierzonego celu wspólnotowego, toteż dla zapewnienia trwałości funkcjonowania układów przyrodniczych niezbędne jest tworzenie wzajemnych powiązań przestrzennych pomiędzy ważnymi obiektami.

Studium uwarunkowań oraz miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego określają kierunki zagospodarowania przestrzennego w sposób wiążący dla organów gminy. Istnienie obszaru Natura 2000 oraz pozostałych elementów objętych ochroną prawną w granicach gminy Jasionówka zostało uwzględnione w sporządzanym przez gminę opracowaniu ekofizjograficznym oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, wytyczającym kierunki

20

polityki przestrzennej gminy. Przyjęte przez gminę kierunki działania respektują cele wyznaczone w dokumentach wyższego rzędu: powiatowych i wojewódzkich. Głównym celem planu jest realizacja inwestycji z poszanowaniem zrównoważonego rozwoju i racjonalnego gospodarowania elementami środowiska.

Podczas opracowywania prognozy oddziaływania na środowisko wzięto pod uwagę przebieg granic obszaru Natura 2000 oraz granic Parku Krajobrazowego Puszcza Knyszyńska, a także przebieg korytarzy ekologicznych, a także informacje o rzeczywistym występowaniu elementów przyrody, które są w tym obszarze przedmiotem ochrony - a więc siedlisk przyrodniczych oraz gatunków ujętych w załącznikach do Dyrektywy Ptasiej i Siedliskowej.

Puszcza Knyszyńska jest dużym kompleksem leśnym z dominującymi lasami iglastymi. Na jej obszarze istnieje wiele polan, łąk, terenów uprawnych i wsi. Charakteryzuje się również dużą ilością strumieni i niewielkich rzek, a także źródlisk, młak i wysięków. Puszcza Knyszyńska uznana została za ostoje ptasią o randze europejskiej. Występuje tu przynajmniej 38 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, a 14 spośród nich znalazło się również w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Ostoję zasiedla przynajmniej 1% krajowej populacji: błotniaka łąkowego, błotniaka zbożowego, trzmielojada, orlika krzykliwego, gadożera, bociana czarnego, cietrzewia, dubelta, dzięcioła białogrzbietego, dzięcioła trójpalczastego, puchacza, włochatki, sowy błotnej i kraski. Odnotowano tu również wysokie zagęszczenie zimorodka. Obszary i stanowiska chronione położone są poza zasięgiem oddziaływania planu.

Obszary Specjalnej Ochrony Siedlisk (SOO)

Ostoja Knyszyńska - PLH 200006

Obszar obejmuje rozległy kompleks leśny Puszczy Knyszyńskiej. W ostoi tej znajduje się wiele fragmentów lasów o naturalnym charakterze. Powierzchne leśne porozcinane są przez użytkowane rolniczo doliny niewielkich rzek i polany. Bardzo zróżnicowana rzeźba terenu i mozaika siedlisk decyduje o dużych walorach krajobrazowych tego terenu. Osobliwością Puszczy Knyszyńskiej są liczne źródliska. W Puszczy dominują drzewostany iglaste. Największe powierzchnie porastają bory mieszane. Lasy liściaste Puszczy to przede wszystkim grądy, olsy, sosnowo - brzozowe lasy bagienne, a w dolinach rzecznych łęgi złożone z olch i jesionów.

Najcenniejsze przyrodniczo fragmenty PKPK zostały objęte ochroną rezerwatową. Na terenie Parku i w jego otulinie zostało powołanych 21 rezerwatów przyrody. Trzy z nich (Karczmisko, Krzemianka i Wielki Las) znajdują się w Nadleśnictwie Knyszyn. Faunę o charakterze puszczańskim reprezentują m. in. duże drapieżniki - wilk i ryś. Na terenie ostoi występuje jedno z pięciu wolno żyjących stad żubra w Polsce. W sumie Puszcza jest ostoją 43 gatunków zwierząt cennych dla zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy. Obszar ten jest również ważną ostoją

21

ptasią o randze europejskiej. Ostoja jest również jedynym w Polsce znanym stanowiskiem motyla - modraszka eroides.

Dyrektywa Rady 79/409/EWG o ochronie dziko żyjących ptaków, znana jako Dyrektywa Ptasia uchwalona 2 kwietnia 1979 roku, a zmodyfikowana dyrektywami 981/854/EWG, 85/411/EWG, 86/122/EWG, 91/244/EWG i 94/24/EWG oraz Dyrektywa Rady 92/43/EWG o ochronie naturalnych siedlisk oraz dziko żyjącej fauny i flory, znana jako Dyrektywa Siedliskowa uchwalona 21 maja 1992 roku, zmieniona dyrektywą 97/62/EWG zobowiązują rządy państw członkowskich do wytypowania specjalnych obszarów ochrony siedlisk (według wskazań Dyrektywy Siedliskowej) i obszarów specjalnej ochrony ptaków (według wskazań Dyrektywy Ptasiej), które razem tworzyć będą tzw. sieć obszarów Natura 2000. Celem projektu jest zwiększenie skuteczności działań ochronnych poprzez utworzenie kompletnej i spójnej metodycznie i funkcjonalnie sieci, zastosowanie procedury weryfikacji wyboru poszczególnych jej elementów oraz wprowadzanie w życie zasady integracji ochrony przyrody z różnymi sektorami działalności ludzkiej. Cel ten będzie realizowany poprzez:

- zabezpieczenie siedlisk zagrożonych lub reprezentatywnych dla wyróżnionych regionów biogeograficznych,

- zabezpieczenie egzystencji roślin oraz zwierząt zagrożonych i rzadkich na terytorium Wspólnoty albo poprzez ochronę gatunkową, albo poprzez ochronę ich biotopów.

Zasięg Obszarów Natura 2000 na terenie Nadleśnictwa Knyszyn w dużej części pokrywa się z zasięgiem Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej i częściowo jego otuliny oraz z Narwiańskim i Biebrzańskim Parkiem Narodowym i ich otulinami. W zasięgu nadleśnictwa znajdują się obszary Dyrektywy Ptasiej, oraz dwa Dyrektywy Siedliskowej.

Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej

Utworzony w maju 1988 r. Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej otrzymał imię prof. Witolda Sławińskiego. Wokół parku utworzono strefę ochronną, tzw. „otulinę” o powierzchni 52255 ha. W ten sposób park wraz z otuliną objął niemal całą Puszczę Knyszyńską. Obszar objęty ochroną liczy ponad 126 tys. ha. Lasy i zadrzewienia zajmują 82,1 % jego powierzchni. Występuje tu ponad 150 gatunków ptaków. Wśród nich są gatunki rzadkie i ginące: bielik, kania ruda oraz derkacz, a także: bocian czarny, żuraw, trzmielojad, gadożer, orlik krzykliwy i włochaty, puchacz, sóweczka, włochatka oraz dzięcioły. Stwierdzono tu występowanie 18 gatunków drobnych ssaków, m.in.: ryjówki aksamitnej i malutkiej, rzęsorka rzeczka, badylarki, smużki, darniówki zwyczajnej i myszy leśnej. Do najciekawszych należą koszatki i orzesznice, których obecność świadczy o wysokim stopniu naturalności środowiska. Puszcza Knyszyńska może pochwalić się obecnością największych polskich ssaków - żubrów (stado wolnożyjące). Bardzo atrakcyjnym mieszkańcem

22

puszczy jest jeleń. Liczne są też dziki oraz sarny. Drapieżniki reprezentują: wilki, lisy, jenoty, borsuki, kuny, łasice i gronostaje oraz nieliczne rysie. Nad brzegami cieków bytują piżmaki i bobry. Cechą wyróżniającą Puszczę Knyszyńską spośród innych kompleksów leśnych jest jej charakter borealny, charakteryzujący się m.in. znacznym udziałem świerka. Północno-wschodnią granicę swego zasięgu osiąga tu dąb bezszypułkowy. Flora puszczy liczy 843 gatunki roślin naczyniowych. Gatunki wymierające to chamedafne północna i fiołek torfowy, narażony na wyginięcie, wierzba borówkolistna i wątlik błotny oraz zagrożone m.in. brzoza niska, wierzba lapońska, goździk pyszny, rosiczka okrągłolistna, stoplamek plamisty, żłobik koralowaty, turówka leśna, żurawina drobnolistna i konietlica syberyjska. Bogata jest także brioflora Puszczy. Odnotowano występowanie 198 gatunków mszaków, z tego 11 gatunków zagrożonych. Flora porostów liczy 280 gatunków, z czego gatunki bardzo rzadkie stanowią 38,6%, a gatunki zagrożone 38,2%.

Rezerwat „Wielki Las” - Celem ochrony jest zachowanie w naturalnym stanie fragmentu Puszczy Knyszyńskiej obejmującego dobrze zachowane, charakterystyczne dla Puszczy zbiorowiska leśne. Ukształtowanie powierzchni rezerwatu jest dość urozmaicone. W północnej i wschodniej części występują wyniesienia morenowe osiągające wysokość względną do 8 m. Część południowa jest tylko lekko sfalowana, z kilkoma zatorfionymi i zabagnionymi obniżeniami. Różnice wysokości na terenie rezerwatu wynoszą 14 m, od 138 m do 152 m n.p.m. Największą powierzchnię zajmuje bór mieszany Calamagrostio-Piceetum z dorodnym drzewostanem sosnowym ze znacznym udziałem świerka. Zatorfione obniżenia na południowym obrzeżu rezerwatu zajmuje ols z rzadkim drzewostanem złożonym z olszy z domieszką świerka i brzozy omszonej. Spotyka się tu podlegającego ochronie gatunkowej storczyka plamistego Dactylorhiza maculata. Wśród olsu występują zbiorowiska krzewiastych wierzb złożone z wierzby szarej Salix cinerea, wierzby uszatej Salix aurita i wierzby pięciopręcikowej Salix pentandra. Spotkać tu można podlegający ochronie gatunkowej kruszczyk błotny Epipactis palustris. Powierzchnia rezerwatu to 129,40 ha.

Na terenie Nadleśnictwa Knyszyn stwierdzono obecność 216 gatunków zwierząt objętych prawną ochroną, w tym 15 bezkręgowców, 4 ryb, 14 płazów, 5 gadów, 158 ptaków i 20 ssaków. Dane odnośnie lokalizacji poszczególnych gatunków nie są pełne.

Według danych na terenie nadleśnictwa stwierdzono występowanie:

_ 9 miejsc występowania bobra, obecnie gatunek rozpowszechniony na terenie niemal całego kraju, w niektórych rejonach kraju populacja wskazuje objawy przegęszczenia.

_ 3 miejsca występowania wilka,

_ 1 miejsce występowania mopka,

_ 1 miejsce występowania czerwończyka nieparka,

_ 3 miejsca występowania szlaczkonia szafrańca,

23

_ 3 gniazda bielika (dwie strefy na terenie nadleśnictwa knyszyn), Bielik jest gatunkiem związanym ze środowiskiem wodnym. Choć bielik należy do grupy gatunków zagrożonych globalnie, w Polsce jest gatunkiem będącym w wyraźnej ekspansji i nic nie wskazuje na to, by w obecnej sytuacji trend ten mógł ulec zmianie, co nie oznacza, że nie jest poddany presji, tak ze strony czynników antropogenicznych, jak i naturalnych.

_ 1 gniazdo bociana czarnego, Bocian czarny preferuje kompleksy leśne o znacznej powierzchni. Optymalne warunki to: trudno dostępne obszary podmokłe i zabagnione.

_ 4 gniazda orlika krzykliwego, Orlik krzykliwy gniazduje w lasch liściastych i mieszanych, położonych w bliskim sąsiedztwie mokradeł, wilgotnych łąk lub użytków rolniczych z śródpolnymi zabagnieniami.

Na analizowanym terenie nie występują typy siedlisk będących przedmiotem ochrony w OSO Puszcza Knyszyńska.

Istotne i wrażliwe na zmiany, z punktu widzenia projektowanego dokumentu są: tereny biologicznie aktywne tworzące system powiązań przyrodniczych, w tym powierzchniowa warstwa gleb, układ hydrologiczny, szczególnie wody gruntowe, istniejąca dendroflora, flora i fauna, powietrze atmosferyczne. Z punktu widzenia projektowanego dokumentu ważnymi celami ochrony środowiska ustanowionymi na szczeblu wspólnotowym, krajowym i lokalnym jest również utrzymanie norm odnośnie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, powietrza atmosferycznego oraz jakości wód powierzchniowych i podziemnych określonych w przepisach szczególnych oraz dokumentach strategicznych wymienionych w punkcie 1.1 przedmiotowej prognozy.

Realizacja dopuszczonego sposobu zagospodarowania spowoduje zmianę ukształtowania powierzchni ziemi. Przewidziana i kontrolowana eksploatacja kopalin ograniczona działaniami ochronnymi polegającymi na zdjęciu warstwy humusowej a w etapie końcowym sukcesywnej wskazanej rekultywacji, pozwoli na działanie w myśl zadsady zrównoważonego rozwoju.

Przedmiotowa zmiana części obszaru gminy Jasionówka stanowi dokument planistyczny o lokalnym znaczeniu. Ze względu na położenie oraz planowany sposób zainwestowania, realizacja dokumentu nie będzie miała negatywnego wpływu na cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym.

24

2.5. Przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne - z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy.

Należy tutaj podkreślić, iż kwalifikację różnego rodzaju oddziaływań często trudno określić. Sformułowania nie precyzują jednoznacznie przedziału czasowego, ani charakteru oddziaływań. Warto zatem zaakcentować, że opis wszelkich uciążliwości ze strony projektu dokumentu planistycznego nie musi uwzględniać wszystkich oddziaływań, ponieważ przy wielu przedsięwzięciach pewne rodzaje uciążliwości nie będą występować na żadnym z etapów: realizacji, eksploatacji czy ewentualnej likwidacji. Mając na uwadze, iż przy sporządzaniu prognozy oddziaływania na środowisko nie ma obowiązku przedstawiania analiz i ocen oddziaływania na poszczególne elementy środowiska w postaci graficznej, a także mając na uwadze dostępne materiały (ekofizjografia oraz mapy poszczególnych instytucji w tym poszczególnych ministerstw oraz lasów państwowych) zaopatrzone w graficzne przedstawienie stanu istniejącego, odstąpiono od powielania rozwiązań w formie kartograficznej. Planowana inwestycja polegająca na wydobywaniu kruszywa pokrywa się z terenem objętym zmianą studium.

Zapisy planu zawierają ustalenia ogólne dotyczące kształtowania i ochrony środowiska oraz zasad rozbudowy infrastruktury technicznej. Realizacja tych zapisów ma znaczenie dla określenia potencjalnego wpływu planowanych działań inwestycyjnych na środowisko przyrodnicze. Na granicach funkcji chronionych muszą być spełnione wszystkie określone przepisami normy. Zastosowane rozwiązania projektowo budowlane muszą zapewniać na granicy funkcji mieszkaniowych (poza granicami planu) warunki akustyczne zgodne z obowiązującymi przepisami.

Na obszarze objętym planem występują złoża kopalin pospolitych - kruszywa naturalnego, na które wydawane są koncesje wydobywcze. Dopuszcza się powierzchniową eksploatację kopalin na warunkach określonych w koncesji, jako zagospodarowanie tymczasowe w granicach wydzieleń wewnętrznych obejmujących złoża. Obowiązuje zachowanie filarów ochronnych określonych na podstawie prawa górniczego i geologicznego oraz obowiązuje rekultywacja istniejących terenów zdegradowanych po wyrobiskowych w kierunku zgodnym z ustaleniami szczegółowymi dla terenu elementarnego oraz na podstawie przepisów odrębnych.

Zainwestowanie na omawianym terenie nie wpłynie na zmiany warunków klimatu lokalnego.

Realizacja ustaleń planu nie wpłynie negatywnie na żadną formę ochrony przyrody ustanowioną na mocy ustawy o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 92, poz.880). Z lokalnym,

25

bezpośrednim zubożeniem lub zlikwidowaniem istniejącej roślinności spotkamy się w miejscu przeznaczonym pod eksploatację kruszywa na terenach dotychczas niezabudowanych i nieuzbrojonych. Naturalne zbiorowiska roślinne zastępowane będą roślinnością rodzimą w wyniku rekultywacji terenu powydobywczego. Oddziaływaniem pośrednim w odniesieniu do siedlisk flory i fauny na terenach zielonych (biologicznie czynnych) bezpośrednio przyległych do powierzchni nieprzepuszczalnych może być podsuszenie gruntów. Mimo utraty istniejących siedlisk, w tym wycinki lasu, nie prognozuje się istotnych negatywnych strat dla bioróżnorodności ze względu na zachowanie od trwałego zainwestowania korytarzy ekologicznych przyrodniczego systemu gminy.

Pozostawienie otwarcia krajobrazowego stanowi istotny elementy zagospodarowania o szczególnym znaczeniu dla kształtowania przestrzeni w tym rejonie. Przewidziane rozwiązania planistyczne prowadzić będą zatem do właściwych i racjonalnych procesów zainwestowania i przyczynią się do uporządkowania krajobrazowych wnętrz po zakończeniu eksploatacji terenu przekształconego. Poprawi się stan krajobrazu w odniesieniu do terenów powyrobiskowych i obszarów eksploatacji złóż kruszywa. Przekształcenia określone poprzez ramy planu miejscowego wpłyną zatem w ogólnym stanie pozytywnie na otaczający krajobraz zarówno w postaci estetycznej i ekologicznej.

Bezpośredni ale krótkotrwały lub chwilowy charakter, może mieć uciążliwość akustyczna związana z fazą budowy i eksploatacji. Warunki klimatu akustycznego zmienią się w niewielkim stopniu jedynie w obrębie zakładu górniczego oraz na przyległej drodze. Poziom hałasu wzrośnie jedynie z powodu wzmożonego ruchu samochodowego, generowanego przez urządzenia pracujące podczas eksploatacji kruszywa. Zasięg uciążliwości dla środowiska działalności gospodarczej, prowadzonej na danym terenie, winien być bezwzględnie ograniczony do obszaru, do którego inwestor posiada tytuł prawny, a znajdujące się w nim pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, winny być wyposażone w środki techniczne ochrony przed tymi uciążliwościami. Ze względu na charakter planowanej inwestycji i dostępne rozwiązania techniczno-technologiczne: brak ścieków przemysłowych oraz odprowadzanie ścieków socjalnych od zbiornika szczelnego, nie przewiduje się zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych. Do celów inwestycyjnych nie ma zapotrzebowania na wodę, nie przewiduje się również zanieczyszczenia bądź obniżenia poziomu wód podziemnych, zarówno na terenie objętym inwestycją jak i terenach przyległych. Mając na uwadze powyższe nie prognozuje się możliwości wystąpienia wzajemnych negatywnych oddziaływań pomiędzy poszczególnymi elementami środowiska. Oddziaływania skumulowane będą dotyczyły poziomu hałasu równocześnie pracujących maszyn podczas wydobywania kruszywa.

26

Tabela: Wpływ realizacji ustaleń dokumentu na poszczególne elementy środowiska Lp

Elementy środowiska

Sposób oddziaływania

Ocena skutków1

1

Różnorodność biologiczna

- likwidacja bioróżnorodności na terenie górniczym w poszczególnych etapach,

- kształtowanie powierzchni terenu podczas etapu realizacji i rekultywacji,

ZB, ZS, D

ZW, D ++++

2

ludzie

-kształtowanie powierzchni terenu podczas etapu realizacji i rekultywacji w związku z tym hałas,

- zwiększenie poziomu hałasu i zanieczyszczenia powietrza w wyniku ruchu samochodowego,

ZS, D

3

zwierzęta

- kształtowanie powierzchni terenu podczas etapu realizacji w związku z tym hałas,

- wyemigrowanie na tereny sąsiednie, likwidacja fauny glebowej,

ZB,ZP,St lub D

4

rośliny

- częściowa likwidacja występującej roślinności na etapie reazlizacji,

- adaptacja pozostałej roślinności,

- nowe nasadzenia na etapie rekultywacji,

ZB,D,St

ZW ++++

5

woda

- możliwe ewentualne spływy i infiltracja zanieczyszczonych wód opadowych z powierzchni utwardzonych,

- w zależności od głębokości eksploataccji oraz sposobujego wydobywania, w tym stosowania urządzeń mechanicznych istnieje możliwość zakłócenia układu funkcjonowania wód wgłębnych ewentualnie zanieczyszczenia w przypadku awarii urządzeń,

ZB,D

6

Powietrze i hałas

- wzrost emisji zanieczyszczeń i hałasu z powodu ruchu pojazdów,

ZB, Ś,

7

powierzchnia ziemi

- odkrywkowa eksploatacja spowoduje trwałe przekształcenia terenu, pierwotna rzeźba ulegnie całkowitemu przekształceniu,

- ingerencja w warstwę glebową podczas realizacji,

- zrównania, wykopy, nasypy itp.

- kształtowanie powierzchni terenu podczas rekultywacji,

ZB, D, St,

8

krajobraz

- zmiana krajobrazu na etapie realizacji i eksploatacji,

- grunty rolne zostaną wyłączone z produkcji,

- na etapie rekultywacji powstanie nowy element w krajobrazie w postaci zbiornika wodnego oraz terenu leśnego,

ZB, D, St

ZB, St +++

9

Obszary prawnie chronione

Realizacja planu nie będzie miała potencjalnego negatywnego wpływu na stan środowiska w obszarach objętych ochroną prawną, nie występują na terenie objętym planem,

-

10

klimat

-

brak znaczącego oddziaływania

11

zasoby naturalne

- zmniejszenie zgodnie z odrębnymi decyzjami i zezwoleniami,

ZB,St

12

zabytki

- nie występują ,

-

13

dobra materialne

- nie występują.

-

Ocena wpływu na środowisko:

+ + + + + pozytywny w bardzo wysokim stopniu; + + + + pozytywny w wysokim stopniu; + + + pozytywny w średnim stopniu; + + pozytywny w ograniczonym zakresie; + pozytywny w minimalnym zakresie; ZB znaczące bezpośrednie, ZP znaczące pośrednie,ZW znaczące wtórne, ZS znaczące skumulowane, K -krótkoterminowe, Ś średnioterminowe, D długoterminowe, St stałe oddziaływanie, Ch chwilowe oddziaływanie,P pozytywne, N negatywne

Do czynników warunkujących ocenę skali ryzyka, pod kątem ich ewentualnego wpływu na środowisko przyrodnicze oraz zdrowie ludzi przyjęto:

- sąsiedztwo obszarów wrażliwych: ustanowionych form ochrony przyrody oraz układu hydrologicznego,

- odległość planowanej inwestycji od granic obszarów wrażliwych oraz odległość między takimi obszarami, jeżeli inwestycja jest lokalizowana między nimi,

- wzajemne relacje między różnymi obszarami wrażliwymi - łączące je ewentualnie korytarze ekologiczne, trasy migracyjne zwierząt i ptaków, wzajemne współzależności w ekosystemie,

- zasoby natualne,

- obecność siedlisk ludzkich, stopień ich rozproszenia, wzajemne relacje przestrzenne i infrastrukturalne,

- stopień antropogenizacji, istniejące plany rozwoju i zagospodarowania przestrzennego,

- zapisy planów ochrony istniejących form ochrony przyrody,

- plany utworzenia nowych obszarów ochrony przyrody, w szczególności w ramach sieci Natura 2000,

- naturalne i antropogeniczne bariery ekologiczne,

- struktura upraw rolnych i nieużytków, użytków ekologicznych, terenów leśnych.

Mając na uwadze powyższe oraz przeprowadzoną ocenę oddziaływania na środowisko poprzez sporządzoną prognozę oddziaływania na środowisko planu zagospodarowania przestrzennego gminy Jasionówka, na terenie objętym planem stwierdza się brak występowania znaczącego negatywnego oddziaływania na środowisko i zdrowie ludzi, w tym na obszary objęte ochrona prawną, w szczególności na cele, przedmiot ochrony a także integralność i spójność obszarów Natura 2000 oraz korytarzy ekologicznych.

28III. PRZEDSTAWIENIE ROZWIĄZAŃ

3.1. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru.

Planowana zmiana użytkowania nie powoduje znaczących zmian w środowisku poza terenem, do którego Inwestor posiada tytuł prawny. Oddziaływanie projektowanego zakładu górniczego na środowisko zamknie się w granicach terenu, do której Inwestor ma tytuł prawny. Przewiduje się, że w wyniku prowadzenia eksploatacji nie będą powstawały na terenie złoża odpady przemysłowe, nie będą wytwarzane ścieki przemysłowe, ani też nie będą emitowane substancje lotne zagrażające środowisku naturalnemu za wyjątkiem spalin pochodzących z pojazdów i maszyn pracujących przy załadunku i wydobyciu, które biorąc pod uwagę sposób zagospodarowania sąsiedztwa, będzie miało znikome znaczenie. Nadkład, przerosty skał płonnych i inne odpady mineralne zostaną wykorzystane do rekultywacji wyrobiska. Po zakończonej eksploatacji w obrębie wyrobiska przeprowadzone zostaną prace rekultywacyjne mające na celu przywrócenie wartości użytkowej poprzez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, umocnienie skarp oraz odpowiednie zagospodarowanie prawdopodobnie w kierunku leśnym. Racjonalna gospodarka złożem prowadzona zgodnie z założeniami projektowymi pozwoli na gospodarcze wykorzystanie udokumentowanej kopaliny bez obciążeń środowiska. Poza granicami udokumentowanego złoża zgodnie z "PN- G-02100 Górnictwo odkrywkowe, szerokość pasów ochronnych wyrobisk odkrywkowych" należy pozostawić pasy ochronne od sąsiednich nieruchomości gruntowych. Podstawą wyłączenia z obszaru udokumentowanego złoża jest sąsiedztwo nieruchomości gruntowych, które nie należą do użytkownika terenu, dla ochrony których pozostawia się pas ochronny gruntów o szerokości 6,0 m.

W przypadku zwiększenia szerokości pasa ochronnego do wartości 10,0 m bilansowe zasoby złoża zalegające w tej części złoża zostaną zakwalifikowane w PZZ do zasobów nieprzemysłowych.

Realizacja przedsięwzięcia nie wymaga przeprowadzenia kompensacji przyrodniczej.

Ze względu na położenie i charakter zainwestowania proponowany w planie, nie przewiduje się kompensacji przyrodniczej negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru. Teren będący przedmiotem opracowania nie podlega ochronie prawnej ze względu na przepisy ustawy o ochronie przyrody. Na omawianym terenie nie występują inne formy ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ustawy o ochronie przyrody. Ocena aspektu oddziaływania na Naturę 2000 wymaga zawsze uzgodnienia z Regionalnym Dyrektorem Ochrony

29

Środowiska. Jeżeli zostanie stwierdzone ryzyko znaczącego oddziaływania na środowisko, to zgodnie z ustawą OOŚ sporządzany jest osobny raport o oddziaływaniu na Naturę 2000 lub raport oddziaływania na środowisko, w którym uwzględnione jest oddziaływanie na Naturę 2000. Ze względu na położenie omawianego terenu, zamierzenie inwestycyjne zostanie ocenione w odniesieniu do oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko w indywidualnym postępowaniu administracyjnym. Specyfika ocen oddziaływania na środowisko polega na sekwencyjności i wieloetapowej procedurze, mającej na uwadze cel ochrony (integralność) obszaru Natura 2000. W prowadzonych postępowaniach, oceniających możliwość realizacji zamierzenia inwestycyjnego, priorytetem jest uniknięcie negatywnego oddziaływania, jeśli jest to niemożliwe - zminimalizowania oddziaływania, a jeśli one są nieskuteczne - kompensacja przyrodnicza.

Realizacja ustaleń miejscowego planu obejmującego obszar części gminy Jasionówka wraz z terenami przyległymi, spowoduje określone zmiany w środowisku przyrodniczym zgodnie z zapotrzebowaniem społecznym. W celu ochrony wartości przyrodniczych oraz pogodzenia planowanych funkcji, na omawianym terenie ustanowiono sposób ich użytkowania. Przy realizacji miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Jasionówka, w celu ograniczenia i minimalizacji ewentualnych negatywnych oddziaływań na środowisko i zdrowie ludzi, należy uwzględnić poniższe ustalenia:

  • nie należy lokalizować przedsięwzięć, które w wyniku przeprowadzonej oceny oddziaływania na środowisko lub na obszar Natura 2000 zostaną zakwalifikowane jako znacząco negatywnie oddziałujące,

  • eksploatację złoża kopaliny należy prowadzić w sposób gospodarczo uzasadniony zgodnie z projektem zagospodarowania złoża oraz planem ruchu zakładu górniczego, przy zapewnieniu racjonalnego wydobycia i zagospodarowania kopaliny,

  • podczas eksploatacji i rekultywacji w odniesieniu do przemieszczanych mas ziemnych prowadzić gospodarkę bezodpadową, nadkład w całości wykorzystać do rekultywacji terenu poeksploatacyjnego,

  • w czasie eksploatacji złoża w części zawodnionej nie dopuścić do zanieczyszczenia substancjami ropopochodnymi,

  • rekultywację należy wykonywać na bieżąco zgodnie z projektem technicznym oraz wymogami ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych,

  • po zakończeniu eksploatacji i rekultywacji obszar inwestycji należy zabezpieczyć przed ewentualnym składowaniem odpadów,

  • prowadzona eksploatacja kruszywa nie może wpływać na pogorszenie stanu czystości wód gruntowych,

  • zmiany ukształtowania terenu nie mogą powodować zmiany kierunku odpływu wody

30

  • ochroną należy objąć istniejące lokalne powiązania przyrodnicze,

  • ograniczyć ewentualną wycinkę drzew do niezbędnego minimum wynikającego z potrzeb inwestycyjnych bądź konieczności zapewnienia warunków bezpieczeństwa,

  • obowiązek odprowadzania ścieków komunalnych do szczelnego zbiornika i systematycznego opróżniania przez firmy posiadające stosowne zezwolenia,

  • obowiązek gromadzenia i gospodarowania odpadami komunalnymi w sposób selektywny, w miejscach wyznaczonych zgodnie z obowiązującymi przepisami odrębnymi,

  • zakaz gromadzenia odpadów w wyrobiskach poeksploatacyjnych,

  • dbać o ochronę powietrza atmosferycznego poprzez stosowanie urządzeń spełniających obowiązujące normy dotyczące emisji spalin,

  • dbać o ochronę klimatu akustycznego poprzez obowiązek przestrzegania dopuszczalnych poziomów hałasu, zgodnie z obowiązującymi przepisami odrębnymi,

  • podczas rekultywacji należy wprowadzić roślinność gatunków rodzimych,

  • ochrona przed szkodliwym elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizującym od urządzeń elektroenergetycznych powinna być prowadzona zgodnie obowiązującymi przepisami szczególnymi,

  • należy zapewnić nienaruszalność terenów sąsiednich z uwzględnieniem pasów ochronnych od strony sąsiednich działek nie będących własnością inwestora oraz zaprojektować odpowiednie kąty nachylenia skarp zapewniając ich stateczność celem wyeliminowania osuwisk, zgodnie z normami górniczymi,

  • w przypadku odkrycia - podczas prowadzenia robót budowlanych lub ziemnych - wykopalisk archeologicznych lub przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem, należy wstrzymać wszelkie roboty mogące uszkodzić lub zniszczyć odkryty przedmiot, zabezpieczyć ten przedmiot i miejsce jego odkrycia przy pomocy dostępnych środków i niezwłocznie zawiadomić o tym wojewódzkiego konserwatora zabytków lub Wójta Gminy.

3.2. Biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru - rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.

31

Rozpatrując zagadnienie alternatywnych rozwiązań dla zagospodarowania terenów w obszarze opracowania należy przede wszystkim odpowiedzieć na zasadnicze pytanie o stronę formalną w odniesieniu do podjęcia działań w analizowanym obszarze. Jedną z możliwości, która rodzi za sobą odpowiednie konsekwencje dla kształtowania zagospodarowania, jest nie podejmowanie prac nad opracowaniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. To jest pozostawienie obszaru w dotychczasowym stanie prawnym. Drugim kierunkiem działania jest podjęcie prac nad opracowaniem planu i w oparciu o procedurę sporządzenia planu określenie zasad zagospodarowania terenów. Pierwsze z alternatywnych rozwiązań tj. zaniechanie opracowania dokumentów planistycznych rodzi odpowiednie konsekwencje dla kierunków kształtowania przestrzeni. Od strony formalnej możliwość zagospodarowania terenu bądź zmiany zagospodarowania następować może w oparciu o wydawane przez Wójta decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowanie terenu, w oparciu i w zgodzie z przepisami odrębnymi. Znamienny jest w tej sytuacji fakt, że zgodnie z obowiązującą ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym decyzja taka nie musi być zgodna ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a zatem realizowane przedsięwzięcia nie muszą być zgodne z polityką przyjętą przez władze gminy w zakresie kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Z drugiej natomiast strony kierunki kształtowania zagospodarowania są w dużej mierze zupełnie przypadkowe, a gmina nie ma w tym wypadku instrumentów do prowadzenia sprecyzowanej polityki w zakresie kształtowania zagospodarowania na swoim terenie. Trudnym a często wręcz niemożliwym staje się w tej sytuacji zachowanie zasad ładu przestrzennego i racjonalnej polityki w zakresie planowania przestrzennego.

Władze gminy podejmując uchwałę o przystąpieniu do opracowania planu i podejmując działania zmierzające do sformułowania zasad zagospodarowania obszaru z udokumentowanym złożem stanęły przed zasadniczym pytaniem o sposób, ale przede wszystkim zasięg planowanej inwestycji. Jednocześnie odrzucona została alternatywa pozostawienia obszaru objętego opracowaniem niekontrolowanemu i chaotycznemu zagospodarowaniu terenu, a raczej nielegalnym wydobywaniem kopalin.

Podjęcie działań planistycznych wywoływało kolejne pytania odnoszące się do sposobu zagospodarowania terenów. Posługując się narzędziem w postaci planu miejscowego władze gminy zyskują instrument dający dużo szersze możliwości wpływu na realizację polityki przestrzennej w zgodzie z kierunkami ustalonymi w studium gminy. Podstawowym celem planu, a zarazem największym wyzwaniem stało się pogodzenie własności prywatnej z ochroną walorów środowiska naturalnego i krajobrazu. Zagadnień niestety często stojących ze sobą w sprzeczności. Na etapie wstępnych prac projektowych rozważane były formy zagospodarowania terenów. Przyjęty ostatecznie wariant planu jest rozwiązaniem najbardziej racjonalnym i daje odpowiadające

32

zapotrzebowaniom warunki i możliwości rozwoju terenów w obszarze opracowania przy jednoczesnym zachowaniu po rekultywacji najcenniejszych walorów środowiska i krajobrazu.

Przedmiotowy teren został ukształtowany przez czynniki naturalne, z czasem został przekształcony w wyniku działalności człowieka. Dominującym typem krajobrazu jest krajobraz rolniczo-leśny. Projektowana lokalizacja powierzchniowej eksploatacji kruszywa jest wynikiem analizy możliwości pozyskiwania kruszywa na terenie gminy Jasionówka. Wstępne rozpoznanie dokonane na zlecenie właściciela działek zgodnie z przepisami szczególnymi, potwierdziło występowanie złóż oraz możliwość eksploatacji. W związku z powyższym oraz mając na uwadze potrzeby społeczne odstąpiono od wyboru innego wariantu lokalizacyjnego. W trakcie prowadzonych prac nad sporządzeniem dokumentacji były prowadzone dyskusje skutecznej ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych na analizowanym obszarze oraz konsultacje branżowe prowadzące do wyboru najbardziej optymalnego wariantu. Podstawą do wyboru omawianego wariantu były dokumenty źródłowe opisujące stan środowiska naturalnego ze szczególnym uwzględnieniem konieczności ochrony gatunków i siedlisk występujących na obszarach włączonych do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 oraz obszar Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej. W bezpośrednim sąsiedztwie analizowanego terenu, na obszarze gminy Korycin gdzie wydobywane jest kruszywo mineralne, do tej pory obszar zachował duże walory przyrodnicze w warunkach użytkowania. To potwierdza, że nie stanowi ono poważnego zagrożenia pod kątem wpływu na obszar z punktu widzenia celów jego ochrony. Skala przedsięwzięcia oraz wielkość zajmowanego terenu w wyniku realizacji planu oraz ich wzajemne proporcje zostały dostosowane do ograniczeń wynikających ze specyfiki omawianego obszaru. Narzędziem do wyboru optymalnej opcji była wielokryterialna analiza wariantowa pojawiająca się w trakcie opracowywania dokumentu. Polegała ona na ocenie wszystkich zaproponowanych alternatyw, na podstawie tych samych kryteriów. Następnie poszczególnym kryteriom przyznano uwagi w zależności od ich roli dla planowanego kierunku zagospodarowania oraz środowiska, co umożliwiło obiektywne porównanie zadanych opcji, a następnie wybór rozwiązania najkorzystniejszego. Ze względu na wielkość inwestycji i jej lokalny charakter skupiono się nad wariantowaniem realizacyjnym, rozwiązaniami technicznymi i technologicznymi biorąc pod uwagę wariant „0”. W obecnie sporządzanym projekcie przyjęto wariant będący kompromisem pomiędzy potrzebami regionu, czyli zapotrzebowaniem na kruszywo, a zachowaniem walorów krajobrazowych oraz wartości przyrodniczych. W opracowanym dokumencie przyjęto rozwiązania mające na celu zapobieganie i ograniczanie negatywnych oddziaływań na środowisko oraz zdrowie ludzi poprzez wyżej wymienione ustalenia. Podczas prac zmierzających do sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko nie napotkano trudności wynikające z niedostatków techniki oraz luk we współczesnej wiedzy.

33

IV. STRESZCZENIE SPORZĄDZONE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZ NYM (podsumowanie i wnioski)

Przedmiotem niniejszego opracowania jest identyfikacja i analiza prognozowanych oddziaływań na środowisko skutków realizacji miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego części gminy Jasionówka (w dalszej części opracowania zwanym planem), na podstawie uchwały Nr IX/50/11 Rady Gminy Jasionówka z dnia 27 października 2011 r. “w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego części gminy Jasionówka”. Plan obejmuje działki o nr ew.: 22/5 i 23/11 położone w obrębie wsi Dobrzyniówka. Prognoza analizuje przedmiotowe działki wraz z przyległymi terenami, położonymi na gruntach wsi Dobrzyniówka. Przedmiotowy teren przeznaczono pod powierzchniową eksploatację surowców mineralnych.

Na podstawie ustawy OOŚ wraz z projektem planu, sporządzona została prognoza oddziaływania na środowisko dla części wyodrębnionego terenu wraz z obszarem, na który ustalenia dokumentu mogą potencjalnie oddziaływać.

Zakres oraz stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko dla planu, został uzgodniony w myśl art. 53 ustawy OOŚ z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska pismem znak: WOOŚ.I.411.1.75.2011.AR z dnia 23 grudnia 2011 r. oraz z Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Mońkach pismem znak: NZ-4183-3/1/12, Uzgodnienie nr NZ/Uz-01/12 z dnia 12 stycznia 2012 r.

Prognoza zawiera opis i ocenę aktualnego stanu środowiska oraz przewidywania skutków jego zmian, spowodowanych oddziaływaniem wprowadzonych doń nowych czynników. W trakcie prognozowania uwzględniono wszystkie poziomy powiązań między przyczynami i skutkami oraz sprecyzowano wnioski i zalecenia na poszczególnych etapach. W prognozie zidentyfikowano i przewidziano oddziaływania będące skutkiem realizacji zmiany studium na zdrowie ludzi oraz na środowisko biogeofizyczne.

Projekt planu, który poddawany jest ocenie w niniejszej prognozie, ma stworzyć warunki prawne dla realizacji projektowanych przedsięwzięć w zgodzie z zasadą zrównoważonego rozwoju i jest elementem realizacji polityki przestrzennej gminy. Planowane przedsięwzięcie będzie polegać na powierzchniowej eksploatacji kruszywa. Wschodnia granica terenu sąsiaduje z udokumentowanym i obecnie eksploatowanym złożem "Stok" o powierzchni 0,17 ha. Złoże "Stok" położone jest poza granicami gminy Jasionówka na gruntach wsi Stok w gminie Korycin.

Dla zbadania stanu środowiska wykorzystano materiały archiwalne uzupełnione i zaktualizowane na podstawie bezpośrednich wizji terenowych.

Prognoza wykonywana była równocześnie z pracami nad projektem planu. Propozycje

34

niektórych zapisów, innych niż w analizowanym projekcie dokumentu - zapisy alternatywne - przekazywane były bezpośrednio zespołowi projektowemu i analizowane na bieżąco. W trakcie postępu prac prowadzono również konsultacje branżowe. W związku z powyższym wniesione uwagi nie zostały wyszczególnione w niniejszym opracowaniu.

Dla przyjętych w planie kierunków zagospodarowania przedmiotowego terenu, nie przewiduje się prowadzenia oddzielnego monitoringu środowiska.

Lokalizacja, charakter oraz skala projektowanego dokumentu wykluczają możliwość negatywnego oddziaływania na kraje sąsiadujące, a zarazem transgranicznego oddziaływania na środowisko.

Gmina Jasionówka położona jest w powiecie monieckim, województwie podlaskim. Graniczy z gminami: Korycin, Jaświły, Mońki, Czarna Białostocka oraz Knyszyn. Wschodnia granica gminy jest jednocześnie granicą powiatu. Powierzchnia gminy jest niewielka i stanowi 7 % powierzchni powiatu monieckiego. Gmina Jasionówka należy terytorialnie do Nadleśnictwa Knyszyn.

Teren będący przedmiotem oceny położony jest we wschodniej części gminy Jasionówka, przy granicy z gminą Korycin, w rejonie wsi Dobrzyniówka. Ustalenia planistyczne dotyczą obszaru niezabudowanego o charakterze rolno-leśnym o powierzchni ok. 9,0200 ha. Obszar objęty opracowaniem sąsiaduje z niewielkimi, rozdrobnionymi fragmentami leśnymi oraz terenami rolnymi. Wschodnia granica terenu sąsiaduje z udokumentowanym i obecnie eksploatowanym złożem "Stok" o powierzchni 0,17 ha. Złoże "Stok" położone jest poza granicami gminy Jasionówka na gruntach wsi Stok w gminie Korycin.

Powierzchnię gminy Jasionówka pokrywają utwory czwartorzędowe o miąższości do 213 m. Czwartorząd reprezentowany jest przez osady kolejnych zlodowaceń przedzielonych osadami interglacjalnymi. Najbardziej rozpowszechnione na terenie gminy są piaski, żwiry, głazy i gliny. Na podstawie "Projektu prac geologicznych dla udokumentowania złoża kruszywa naturalnego "Dobrzyniowka" wykonanego w celu poszukiwania i rozpoznawania złoża kruszywa naturalnego w obrębie działek numer 22/5 i 23/11 położonych na gruntach miejscowości Dobrzyniówka gmina Jasionówka, powiat moniecki oraz w obrębie działki nr 69/1 położonej na gruntach miejscowości Stok, gmina Korycin, powiat sokólski, województwo podlaskie, o łącznej powierzchni 8,51 ha oraz przesłanek morfogenetycznych oszacowano, że miąższość serii złożowej wyniesie ca 7-15 m. Orientacyjna wielkość zasobów przy przyjętym współczynniku wyniesie ca 850 tyś. ton. W bezpośrednim sąsiedztwie przedmiotowego terenu (na obszarze gminy Korycin) znajdują się udokumentowane złoża (źródło Państwowy Instytut Geologiczny 2011 r.): "Stok" o zasobach geologicznych bilansowych 316 tyś. ton oraz "Stok II" o o zasobach geologicznych bilansowych 1178 tys. ton. Są to złoża zawierające piasek ze żwirem. Wszystkie rejony perspektywicznego występowania złóż kruszywa grubego mogą dostarczać surowca dla potrzeb budownictwa mieszkaniowego i drogowego.

35

Północna część gminy, w tym omawiany teren położone są w zlewni rzeki Brzozówka będącej dopływem Biebrzy. Analizowany teren nie jest zagrożony powodzią. Na terenie gminy Jasionówka nie występuje Główny Zbiornik Wód Podziemnych. Wody podziemne występują głównie w piaszczysto-żwirowych utworach czwarto- i trzeciorzędowych oraz w węglanowych utworach kredowych. Wodonośność w utworach czwarto- i trzeciorzędowych na terenie gminy jest słabo rozpoznana. Wody z ujęć czwartorzędowych, a w szczególności z poziomu wodonośnego międzymorenowego są podstawowym źródłem zaopatrzenia ludności w wodę na terenie gminy Jasionówka. Warstwy tego poziomu tworzą naprzemianległe z glinami piaski i żwiry znajdujące się na znacznych głębokościach. Obszar występowania złóż kruszywa stanowią grunty rolne w klasach bonitacji V-VI oraz grunty leśne IV-VI pełniące funkcje gospodarcze. Częściowo są to grunty gleb porolnych.

W podziale administracyjnym lasy gminy Jasionówka wchodzą w skład Nadleśnictwa Knyszyn. Największe skupisko w postaci kompleksu leśnego stanowi Puszcza Knyszyńska. Pozostałe tereny leśne są niewielkimi skupiskami odznaczającymi się dużą fragmentacją. Dominującą klasą drzewostanu jest II klasa wieku. Na siedliskach boru mieszanego świeżego drzewostan tworzy głównie sosna z niewielką domieszka brzozy osiki i świerku. Na przedmiotowym terenie lasy pełnią funkcję gospodarczą. Na omawianym terenie nie występuje roślinność o wysokich walorach przyrodniczych. Skala i zasięg zmian zachodzących w szacie roślinnej są wynikiem działań podejmowanych przez człowieka. Na omawianym terenie nie występują również siedliska przyrodnicze z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. Na obszarze objętym planem jak również w granicach analizowanego terenu nie stwierdzono stanowisk chronionych gatunków roślin, zwierząt, grzybów, użytków ekologicznych, pomników przyrody. Teren objęty planem zagospodarowania przestrzennego leży poza granicami obszarów należących do sieci NATURA 2000. Najbliższy Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 (SOO) “Ostoja Knyszyńska” (PLH200006) oraz Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 (OSO) „Puszcza Knyszyńska” (kod obszaru: PLB 200003), znajdują się w odległości 3 km w kierunku południowym.

Gmina Jasionówka leży w najzimniejszej dzielnicy klimatycznej Polski. Klimat w gminie charakteryzuje się długą i mroźną zimą oraz ciepłym latem. Warunki termiczne odznaczają się dużymi wahaniami temperatury zarówno w przebiegu rocznym jak i dobowym. Środowisko przyrodnicze reprezentowane jest przez typ krajobrazu naturalnego o charakterze rolniczo-leśnym. Stopień urbanizacji w sąsiedztwie projektowanego terenu górniczego jest niski. Na omawianym terenie nie ma żadnych obiektów budowlanych, telekomunikacyjnych, urządzeń podziemnego uzbrojenia terenu, innych obiektów oraz cieków i zbiorników wodnych. Przyszłe przekształcenia środowiska naturalnego będą polegać na zmianach związanych z odkrywkowym wydobywaniem

36

kopalin. Przewidziana i kontrolowana eksploatacja kopalin na terenie objętym opracowaniem po rekultywacji stanie się użytecznym obszarem o charakterze leśnym lub leśno-wodnym z możliwością wykorzystania na cele rekreacyjne.

Teren objęty opracowaniem, w tym udokumentowanego złoża położny jest poza granicami obszarów należących do sieci NATURA 2000 oraz poza wyznaczonymi obszarami podlegającymi ochronie na mocy ustawy o ochronie przyrody i korytarzy ekologicznych. Realizacja powierzchniowej eksploatacji kruszywa wpłynie na czasową zmianę krajobrazu. W przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu stan środowiska przyrodniczego nie ulegnie znaczącym zmianom. Na tarenach nieużytkowanych rolniczo będzi postępowała sukcesja leśna. Jest duże prawdopodobieństwo, że będzie wzrastające zainteresowanie nielegalnym i niekontrolowanym wydobywaniem kruszywa mineralnego na potrzeby lokalnej ludności. Po zastosowaniu rozwiązań mających na celu zapobieganie lub ograniczanie negatywnych oddziaływań na środowisko realizacja inwestycji nie stanowi potencjalnie znaczącego zagrożenia dla środowiska.

W granicach opracowania nie występują problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu. Teren objęty planem leży poza granicami obszarów należących do sieci NATURA 2000. Najbliższy Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 (SOO) “Ostoja Knyszyńska” (PLH200006) oraz Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 (OSO) „Puszcza Knyszyńska” (kod obszaru: PLB 200003), znajdują się w odległości ok. 3 km w kierunku południowym i wschodnim. Najbliżej położonymi obszarami podlegającymi ochronie na mocy ustawy o ochronie przyrody jest Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej, położony w odległości około 4 km od granic omawianego terenu. Po przeanalizowaniu dostępnych materiałów źródłowych oraz zapisów projektu planu stwierdzono brak występowania znaczących negatywnych oddziaływań na poszczególne elementy środowiska przyrodniczego oraz zdrowie i życie ludzi.

Na obszarze objętym planem nie występują obiekty zabytkowe wpisane do rejestru zabytków. Przedmiotowy teren nie jest objęty strefą ochrony konserwatorskiej, również nie obejmuje obszarów krajobrazu integralnie związanego z zespołami i obiektami zabytkowymi.

Ze względu na położenie oraz planowany sposób zainwestowania, realizacja dokumentu nie będzie miała negatywnego wpływu na cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym.

Inwestycja nie spowoduje znaczących zmian w środowisku poza terenem, do którego Inwestor posiada tytuł prawny. Oddziaływanie projektowanego zakładu górniczego na środowisko zamknie się w granicach terenu, do której Inwestor posiada tytuł prawny. Po zakończonej eksploatacji w obrębie wyrobiska przeprowadzone zostaną prace rekultywacyjne mające na celu

37

38

przywrócenie wartości użytkowej poprzez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu.

Realizacja przedsięwzięcia nie wymaga przeprowadzenia kompensacji przyrodniczej.

Szczegółowe ustalenia wprowadzone do planu zagospodarowania przestrzennego, będą wystarczającym zabezpieczeniem uniemożliwiającym negatywne w skutkach oddziaływanie na środowisko przyrodnicze i zdrowie ludzi. Realizacja projektowanego dokumentu ze względu na sposób zagospodarowania, skalę oraz położenie terenu nie będzie negatywnie oddziaływać na tereny objęte ochroną prawną, jak również wyklucza możliwość transgranicznego oddziaływania na środowisko.

W prognozie zawarto szereg zapisów w celu ograniczenia ewentualnych negatywnych oddziaływań na środowisko i zdrowie ludzi przy realizacji planu. Zapisy te dotyczą ochrony powierzchni ziemi, powietrza, wód powierzchniowych i podziemnych, klimatu akustycznego, flory i fauny.

Wyposażenie terenu w niezbędną infrastrukturę oraz urządzenia towarzyszące, przy prawidłowym i bezawaryjnym użytkowaniu wyeliminuje do minimum zagrożenia dla środowiska. W celu ochrony wartości przyrodniczych oraz pogodzenia planowanych funkcji, na omawianym terenie ustanowiono sposób ich użytkowania. W związku z czym ogólny stan środowiska na terenach objętych opracowaniem i w ich sąsiedztwie nie ulegnie zmianie na poziomie zagrażającym dotrzymania obowiązującym standardom.

Ustalenia planu nie naruszają przepisów o ochronie przyrody i nie spowodują naruszenia przepisów obowiązujących w stosunku do form ochrony, w szczególności nie spowodują zniszczenia siedlisk przyrodniczych lub gatunków chronionych na obszarach Natura 2000, jak również nie będą oddziaływały negatywnie na zdrowie i życie ludzi.

opracowanie:

mgr inż. Katarzyna Kowalewska-Sewastianik

Metryka strony

Udostępniający: Urząd Gminy w Jasionówce

Wytwarzający/odpowiadający: Urząd Gminy Jasionówka

Wprowadzający: Urząd Gminy Jasionówka

Data modyfikacji: 2012-06-25

Opublikował: Urząd Gminy Jasionówka

Data publikacji: 2012-06-25