Wybory ławników

Ławnik - to sędzia społeczny orzekający w sprawach sądowych. Ławnicy są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji RP oraz ustawom.

Ławnikiem może być wybrany ten, kto:

• posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,

• jest nieskazitelnego charakteru,

• ukończył 30 lat,

• jest zatrudniony, prowadzi działalność gospodarczą lub zamieszkuje w miejscu kandydowania co najmniej od roku,

• nie przekroczył 70 lat,

• jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków ławnika,

• posiada co najmniej wykształcenie średnie lub średnie branżowe .

Do orzekania w sprawach z zakresu prawa pracy ławnikiem powinna być wybrana osoba wykazująca szczególną znajomość spraw pracowniczych.

Ławnikami nie mogą być:

• osoby zatrudnione w sądach powszechnych i innych sądach oraz w prokuraturze;

• osoby wchodzące w skład organów, od których orzeczenia można żądać skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego;

• funkcjonariusze Policji oraz inne osoby zajmujące stanowiska związane ze ściganiem przestępstw i wykroczeń;

• adwokaci i aplikanci adwokaccy;

• radcy prawni i aplikanci radcowscy;

• duchowni;

• żołnierze w czynnej służbie wojskowej;

• funkcjonariusze Służby Więziennej;

• radni gminy, powiatu i województwa.

Nie można być ławnikiem jednocześnie w więcej niż jednym sądzie.

Kandydatów na ławników bezpośrednio właściwym radom gmin mogą zgłaszać:

prezesi właściwych sądów, stowarzyszenia, inne organizacje społeczne i zawodowe, zarejestrowane na podstawie przepisów prawa, z wyłączeniem partii politycznych, oraz co najmniej pięćdziesięciu obywateli mających czynne prawo wyborcze, zamieszkujących stale na terenie gminy dokonującej wyboru, w terminie do dnia 30 czerwca ostatniego roku kadencji.

Na podstawie art. 160 ustawy z dnia 17 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 217 ze zm.) ławników do sądów okręgowych oraz do sądów rejonowych wybierają rady gmin, których obszar jest objęty właściwością tych sądów – w głosowaniu tajnym.

Do zgłoszenia kandydata na ławnika dokonanego na karcie zgłoszenia dołącza się następujące dokumenty:

1) informację z Krajowego Rejestru Karnego dotyczącą zgłaszanej osoby;

2) oświadczenie kandydata, że nie jest prowadzone przeciwko niemu postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe;

3) oświadczenie kandydata, że nie jest lub nie był pozbawiony władzy rodzicielskiej, a także, że władza rodzicielska nie została mu ograniczona ani zawieszona;

4) zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia, wystawione przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (Dz.U. z 2022 r. poz. 2527), stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania funkcji ławnika;

5) dwa zdjęcia zgodne z wymogami stosowanymi przy składaniu wniosku o wydanie dowodu osobistego.

Ponadto:

a)  do zgłoszenia kandydata na ławnika dokonanego na karcie zgłoszenia przez stowarzyszenie, inną organizację społeczną lub zawodową, zarejestrowaną na podstawie przepisów prawa, dołącza się również aktualny odpis z Krajowego Rejestru Sądowego albo odpis lub zaświadczenie potwierdzające wpis do innego właściwego rejestru lub ewidencji dotyczące tej organizacji.,

b)  do zgłoszenia kandydata na ławnika dokonanego na karcie zgłoszenia przez obywateli dołącza się również listę osób zawierającą imię (imiona), nazwisko, numer ewidencyjny PESEL, miejsce stałego zamieszkania i własnoręczny podpis każdej z pięćdziesięciu osób zgłaszających kandydata.

Dokumenty wymienione w pkt 1-4 powinny być opatrzone datą nie wcześniejszą niż trzydzieści dni przed dniem zgłoszenia, a dokumenty wymienione w lit. a) nie wcześniejszą niż trzy miesiące przed dniem zgłoszenia

Osobą uprawnioną do składania wyjaśnień w sprawie zgłoszenia kandydata na ławnika przez obywateli jest osoba, której nazwisko zostało umieszczone jako pierwsze na liście, o której mowa w lit. b).

Koszt opłaty za wydanie informacji z Krajowego Rejestru Karnego ponosi Skarb Państwa.

Koszt opłaty za badanie lekarskie i za wystawienie zaświadczenia lekarskiego ponosi kandydat na ławnika.

Koszt opłaty za wydanie aktualnego odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego albo odpisu lub zaświadczenia z innego właściwego rejestru lub ewidencji ponosi Skarb Państwa.

Wybory ławników odbywają się najpóźniej w październiku roku kalendarzowego, w którym upływa kadencja dotychczasowych ławników. Przed przystąpieniem do wyborów Rada Gminy powołuje zespół, który przedstawia Radzie Gminy na Sesji swoją opinię o zgłoszonych kandydatach. 

Kadencja ławników sądów okręgowych i rejonowych trwa cztery lata kalendarzowe następujące po roku, w którym dokonano wyborów, jednak mandat ławnika wybranego dodatkowo wygasa z upływem kadencji ogółu ławników.

Przepisy prawne dotyczące ławników – art. 158 – 175 ustawy z dnia 17 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Prezes Sądu Okręgowego w Białymstoku pismem A.0160.6.2023 z dn. 17.11.2023 r. poinformował, że zachodzi konieczność przeprowadzenia uzupełniających wyborów ławników na kadencję 2024-2027.
Do prawidłowego funkcjonowania sądów na obszarze właściwości Sądu Okręgowego w Białymstoku niezbędne jest wybranie 1 ławnika z obszaru właściwości Rady Gminy Jasionówka na kadencję 2024-2027 dla Sądu Rejonowego w Białymstoku do orzekania w sprawach rodzinnych.

W związku z powyższym:

- do 29.12.2023 r. - uprawnione podmioty mogą zgłaszać radom gmin kandydatów na ławników

- do mara 2024 r.  - odbywają się  wybory ławników

- do 12.04.2024 r. - rady gmin przesyłają prezesom właściwych sądów listę wybranych ławników.